مقاله

شهر سوخته هفدهمين اثر جهاني ايران

شهر سوخته هفدهمين اثر جهاني ايران
نویسنده: 
بهروز مرباغي
میراث فرهنگی: 

ويژه معمارنت. آخرین نشست کمیته جهانی میراث فرهنگی، از تاریخ 22 تا 25 پوئن 2014 در دوحه پایتخت قطر برگزار شد. آثار و محوطه‌هایی از آمریکا، فرانسه، ایتالیا، اسرائیل، قطر، ایران، میانمار، ترکیه و چند کشور دیگر در این نشت به ثبت رسیدند. مجموعِ آثار جدید جهانی که در این نشسست ثبت شدند، 26 مورد است. نکته جالب، ثبت هزارمین اثر جهانی به نام کشور بوتسوانا بود. «دلتای اوکاوانگو» در این کشور به عنوان هزارمین اثر جهانی ثبت شد.

 

 

تصاویر: 
منابع: 

*(این یادداست با استفاده از گزارش‌های وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی جهانی تنظیم شده‌است)
تصاوير از دو منبع زير اخذ شده است:
سيد منصور سيد سجادي و لورنز كستانتيني (1387).چشم مصنوعي شهر سوخته.زاهدان. استانداري سيستان و بلوچستان.

سيد منصور سيد سجادي(1383).گزارشي از فعاليت هاي پايگاه باستان شناسي شهر سوخته و دهانه غلامان.تهران.پژوهشكده بستان شناسي.

 

صنايع دستي: هنر به مثابه پيشه

صنايع دستي: هنر به مثابه پيشه
نویسنده: 
خيزران اسماعيل زاده
میراث فرهنگی: 

 ويژه معمارنت: موضوع صنایع دستی در ایران، همواره عرصۀ دیالکتیک بین دو فضای کاملاً متضاد بوده است كه از سوی عده  ای با پیوند به امر قدسی مستتر و متجلی در هنرهای سنتی جایگاهی ممتاز یافته و از طرفی موضوع تمسخر و نیشخند آنانی بوده که خود را در قلمرو هنر ناب می پنداشتد و چون صنایع دستی اغلب توسط مردمانی عادی و نه هنرمندان راستین پدید آمده آن را حداکثر هنری دست چندم، بی اهمیت، کاربردی و دکوراتیو خوانده  اند.

 

 ويژه معمارنت: موضوع صنایع دستی در ایران، همواره عرصۀ دیالکتیک بین دو فضای کاملاً متضاد بوده است كه از سوی عده  ای با پیوند به امر قدسی مستتر و متجلی در هنرهای سنتی جایگاهی ممتاز یافته و از طرفی موضوع تمسخر و نیشخند آنانی بوده که خود را در قلمرو هنر ناب می پنداشتد و چون صنایع دستی اغلب توسط مردمانی عادی و نه هنرمندان راستین پدید آمده آن را حداکثر هنری دست چندم، بی اهمیت، کاربردی و دکوراتیو خوانده  اند.

 

به بهانه روز جهاني موزه وميراث فرهنگي

به بهانه روز جهاني موزه وميراث فرهنگي
نویسنده: 
مريم ميرزايي
میراث فرهنگی: 

دقیقا یک ماه پیش یعنی در تاریخ 28 فروردین سال 93 با جمعی از دوستان گروه " پرسه زنی در تهران" مسیری برای پرسه زنی گروه انتخاب شد. قرارمون ساعت 11 خروجی شمالی ایستگاه متروی توپخونه بود.

 

هدف این گروه حضور خود آگاه و جمعی شهروندان و تجربه نوعی معاشرت در فضای عمومی شهر است. شهری که فرصت حضور اجتماعی ما در آن به دلایل متعددی خیلی کم و نا چیز است و در نتیجه به شهری ناشناخته، گنگ و ناآشنا بدل شده. در مسیر پرسه زنی سعی میکنیم که خانه ها، مغازه ها، کافه ها و تمام موجودات زنده که در شکل گیری شخصیت یک  محله یا گذر نقش داشته اند را با دقت مشاهده و ثبت کنیم. مسیر پرسه زنی امروز محدود بود بین: خیابان جمهوری از شمال، شیخ هادی از غرب، خیابان سپه( امام خمینی) ازجنوب و خیابان قوام السلطنه(سی تیر) از شرق.

 

دقیقا یک ماه پیش یعنی در تاریخ 28 فروردین سال 93 با جمعی از دوستان گروه " پرسه زنی در تهران" مسیری برای پرسه زنی گروه انتخاب شد. قرارمون ساعت 11 خروجی شمالی ایستگاه متروی توپخونه بود.

 

تصاویر: 
منابع: 

منبع عكس : خياباني در تفليس

 

به بهانه روز جهاني موزه و ميراث فرهنگي

به بهانه روز جهاني موزه و ميراث فرهنگي
نویسنده: 
مریم میرزایی
میراث فرهنگی: 

 دقیقا یک ماه پیش یعنی در تاریخ 28 فروردین سال 93 با جمعی از دوستان گروه " پرسه‌زنی در تهران" مسیری برای پرسه‌زنی گروه انتخاب شد. قرارمون ساعت 11 خروجی شمالی ایستگاه متروی توپخونه بود.

 

 

دقیقا یک ماه پیش یعنی در تاریخ 28 فروردین سال 93 با جمعی از دوستان گروه " پرسه‌زنی در تهران" مسیری برای پرسه‌زنی گروه انتخاب شد. قرارمون ساعت 11 خروجی شمالی ایستگاه متروی توپخونه بود.

 

تصاویر: 
منابع: 

 منبع عکس: خیابانی در تفلیس

شربت و شربت‌خانه در گذر زمان

شربت و شربت‌خانه در گذر زمان
نویسنده: 
آرزو حسینی
میراث فرهنگی: 

 چکیده:

در گذشته، اغلب شهرها و روستاهای ایران دارای فضاهای گردهم‌آیی نظیر شربت‌خانه‌ها بودند که مردم برای گفتگو و استراحت موقت در این اماکن گرد هم می‌آمدند، شربتی می‌آ‌‌شامیدند و در باب موضوعات محلی روز مذاکره می‌کردند. در همین اماکن بود که ایرانیان، با ذوق و اشتیاق فراون به اشعار و داستان‌های شاهنامه گوش فرا می‌دادند.

 

 

چکیده:

در گذشته، اغلب شهرها و روستاهای ایران دارای فضاهای گردهم‌آیی نظیر شربت‌خانه‌ها بودند که مردم برای گفتگو و استراحت موقت در این اماکن گرد هم می‌آمدند، شربتی می‌آ‌‌شامیدند و در باب موضوعات محلی روز مذاکره می‌کردند. در همین اماکن بود که ایرانیان، با ذوق و اشتیاق فراون به اشعار و داستان‌های شاهنامه گوش فرا می‌دادند.

 

مسجد جامع فرومَد

مسجد جامع فرومَد
نویسنده: 
فرامرز پارسي،كاوه منصوري
میراث فرهنگی: 

مقدمه
در گذر از شاهراه خراسان که زمانی نه چندان دور، مهمترین مسیر کاروانسرایی ایران و شاهراه تجارت شرق و غرب بود، آثار ارزنده ای از میراث معماری ایران گسترده است که به رغم ویژگی های منحصربفرد، چندان شناخته شده نیستند.

 

مسجد جامع فرومد، در قلب روستای زیبای فرومد یکی از این کهن ساختارهای فراموش شده است. فرومد که مرکز دهستان فریومد است، در ۱۸۰ کیلومتری شرق شاهرود در مسیر جاده شاهرود – سبزوار، شمال شرقی عباس آباد و شمال غربی مزینان در دامنه غربی کوه‌های جغتای (ارتفاعات میندر) جای گرفته است.

مقدمه
در گذر از شاهراه خراسان که زمانی نه چندان دور، مهمترین مسیر کاروانسرایی ایران و شاهراه تجارت شرق و غرب بود، آثار ارزنده ای از میراث معماری ایران گسترده است که به رغم ویژگی های منحصربفرد، چندان شناخته شده نیستند.

 

مسجد جامع فرومد، در قلب روستای زیبای فرومد یکی از این کهن ساختارهای فراموش شده است. فرومد که مرکز دهستان فریومد است، در ۱۸۰ کیلومتری شرق شاهرود در مسیر جاده شاهرود – سبزوار، شمال شرقی عباس آباد و شمال غربی مزینان در دامنه غربی کوه‌های جغتای (ارتفاعات میندر) جای گرفته است.

 

منابع: 

جغرافیای خراسان (ربع هرات)؛ حافظ ابرو، شهاب الدین، تصحیح نجیب مایل هروی، بنیاد فرهنگ ایران
بررسی نقوش تزئینی مسجدجامع فرومد، راهنمای، حسن ، سال 1383، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، گروه ارتباطات تصویری
بررسی نقوش مساجد دوره خوارزمشاهی؛ اکبری، پریوش ، روزنامه اطلاعات، 6 بهمن 1376
بررسی نقوش مساجد دوره خوارزمشاهی؛ شریفی،آزاده و راهنمای، حسن ، کتاب ماه هنر، شماره 110-109
تاریخ و رجال شرق خراسان؛ زنگنه قاسم آبادی، ابراهیم، نشر خاطره، سال 1378
جغرافیای تاریخی خراسان؛ طاهری، ابوالقاسم، انتشارات شواری مرکزی جشن پادشاهی ایران، سال 1348
خراسان و حکمرانان آن از آغاز تا پایان عصر قاجاریه: افشارآرا،محمدرضا، نشر محقق، سال1380
دانشوران خراسان؛ رضایتی، غلامرضا، سال 1336
جغرافیای تاریخی فریومد؛ شوریده یزدی، اکرم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، سال 1378
مساجد در خراسان؛ لباف خانیکی، رجب علی و صابرمقدم، فرامرز، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، سال 1385
معماری تیموری در خراسان؛ اوکین، برنارد، ترجمه علی آخشینی، بنیاد پژوهش های اسلامی مشهر، سال 1383
هنر معماری در خراسان؛ ماءوان، احمد، نشر سیمرغ، 1372
  بررسی نقوش تزئینی مساجد دوره خوارزمشاهی در خراسان: مسجد ملک زوزن، مسجد جامع گناباد و مسجد جامع فرومد ، شریفی، آزاده، سال 1376
زندگی، آثار و اندیشه ابن یمین فرومدی؛ علوی، علی، نشر خانه آبی، سال 1378
تاریخ سلاجقه و خوارزمشاهیان؛ پرویز، عباس، شرکت سهامی چاپ و انتشارت کتب ایران، سال 1351
 سلجوقیان و خوارزمشاهیان؛ زابای، امیر، نشر آتاموسا، سال 1388
تاریخ جهانگشای؛ جوینی، عطاملک، با ویراستاری عزیزاله علیزاده، جلد سوم، نشر فردوس، سال 1385
خطه بازیافته ملک زوزن در آستانه حمله مغول؛ عدل، شهریار، ترجمه اصغر کریمی، مجله بخارا، شماره 67، مهر و آبان 1387
تاریخ الجایتو؛ کاشانی، ابوالقاسم عبداله ابن محمد، تصحیح مهین حمبلی، انتشارات علمی و فرهنگی
تاریخ هنر گچبری و روش های گچبری در ایران؛ انصاری، الهه و رشوند، الناز، نشر راه نوین، سال 1390
تکنولوژی گچبری و گچکاری، مطیفی فرد، مرتضی، نشر تکوک زرین، سال 1382
هنر ایران؛ گدار، آندره، ترجمه بهروز حبیبی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی ایران، سال 1377
معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان؛ ویلبر، دونالد، ترجمه عبداله فریار، انتشارات علمی و فرهنگی، سال 1365
معماری ایران؛ پوپ، آرتور، ترجمه غلامحسین صدری افشار، نشر اختران، سال 1380، چاپ چهارم
هنر معماری در دوره اسلامی؛ کیانی، محمد یوسف ، انتشارات سمت، سال 1374
معماری و هنر ایران در دوره اسلامی؛ کیانی، محمد یوسف ، انتشارات سمت، سال 1374
معماری اسلامی؛ پیرنیا، محمد کریم، بکوشش غلامحسین معماریان، انشارات سروش دانش، سال 1382
سبک شناسی معماری ایران؛ پیرنیا، محمد کریم، بکوشش غلامحسین معماریان، انشارات سروش دانش سال 1383

 

فهرست تصاویر

1.    عکس هوایی فرومد که بیانگر محدوده سکونتگاه، زمینهای زراعی و قلعه تاریخی شهر است.
2.    دورنمایی از آرامگاه ابن یمین فرومدی که در زمینه آن، مسجد تاریخی نیز دیده می شود.
3.    راه دسترسی به مسجد از قلب روستا عبور می کند.
4.    دید به مسجد از شمال غربی معبر بیرونی
5.    سردر ورودی و قابنمای کاذب آن.
6.    ایوان جنوبی مسجد جامع
7.    ایوان شمالی مسجد جامع
8.    دید به ایوان شمالی از درون ایوان قبله
9.    ایوان قبله و محراب گچبری ایلخانی مسجد
10.    طاقنمای شرقی ایوان شمالی و تزئینات آجری آن که با کاشی های نگینی ظریفی پوشیده شده است.
11.    طاقنمای شرقی ایوان جنوبی و تزئینات گچبری بی نظیر آن که در اثر فرسایش، تخریب شده اند.
12.    طاقنماهای سه تایی بخش شرقی صحن میانی مسجد جامع
13.    تویزه های پوشیده از گچبری های ایلخانی در طاقنماهای غربی و شرقی صحن میانی
14.    قابنمای دوتایی کاذب که با تزئینات آجری ظریفی پوشیده شده است.
15.    محراب ایلخانی بنا
16.    محراب سلجوقی بنا
17.    کتیبه های خط کوفی که بر روی هم قرار گرفته اند و نشان از دوره های متفاوت ساخت دارند.
18.    نمونه ای ازگچبری های زیر تویزه طاقنمای سه تایی شرقی صحن
19.    جزئیات آجرکاری ایوان شمالی
20.    کتیبه خطی ریحان در گلویی ایوان شمالی بنا
21.    سه بعدی مسجد جامع از دید شمال غربی
22.    سه بعدی مسجد جانع از دید شمال شرقی
23.    پلان مسجد جامع در تراز 1 متری
24.    پلان مسجد جامع در تراز 1.80 متری
25.    پلان بام مسجد جامع
26.    برش مسجد که از میان دو ایوان می گذرد.
27.    نمای شمالی مسجد جامع
28.    نمای جنوبی مسجد جامع

 

شگفتي‌هاي قنات از زبان صفی نژاد

شگفتي‌هاي قنات از زبان صفی نژاد
نویسنده: 
اکرم صادقی
میراث فرهنگی: 

اختصاصی معمارنت- روز چهارشنبه 27 آذر انجمن انسان شناسي، دكتر جواد صفي نژاد، آخرین تحقیقات خود را در مورد شگفتي‌هاي قنات در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، ارائه دادند. اين جلسه در جمع پژوهشگران و دانشجویان با خوشامدگويي و صحبت كوتاه دكتر رفيع فر آغاز شد و در ادامه دكتر صفي نژاد بخشي از نتايج تحقيقات خود را در حوزه‌ي قنات در اختيار حضار قرار داد و به شگفتي‌هاي قنات‌هاي ايران و ويژگي‌هاي منحصر به فرد برخي از اين قنات‌ها پرداخت.

 

اختصاصی معمارنت- روز چهارشنبه 27 آذر انجمن انسان شناسي، دكتر جواد صفي نژاد، آخرین تحقیقات خود را در مورد شگفتي‌هاي قنات در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، ارائه دادند. اين جلسه در جمع پژوهشگران و دانشجویان با خوشامدگويي و صحبت كوتاه دكتر رفيع فر آغاز شد و در ادامه دكتر صفي نژاد بخشي از نتايج تحقيقات خود را در حوزه‌ي قنات در اختيار حضار قرار داد و به شگفتي‌هاي قنات‌هاي ايران و ويژگي‌هاي منحصر به فرد برخي از اين قنات‌ها پرداخت.

ستون‌های کارخانه اتحاد شهرضای اصفهان

ستون‌های کارخانه اتحاد شهرضای اصفهان
نویسنده: 
لیلا پهلوان زاده
میراث فرهنگی: 

در پي ظهور انقلاب صنعتي در جهان، به يك باره تحولات فراواني در مقوله‌هاي مختلف، در ابتدا در كشور انگلستان يعني زادگاه اين سبك و در پي آن در ساير كشورهاي اروپايي و آمريكايي صورت پذيرفت. احداث كارگاه‌ها و كارخانه‌هاي صنعتي كوچك و بزرگ از نساجي گرفته تا ادوات كشاورزي و... از زمرۀ مهم‌ترين نتايج و دستاوردهاي اين انقلاب بود كه علاوه بر تاثيرات جانبي، از همه مهم‌تر، تاثير فراواني در دگرگوني سيماي شهرها نهاد.

 

 

منابع: 

- پازوكي، ناصر و عبدالكريم شادمهر. 1384. آثار ثبت شده در فهرست آثار ملي از 24،6،1310 تا 24،6،1384. تهران: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور، معاونت حفظ و احياء آثار تاريخي، دفتر ثبت ميراث تاريخي – فرهنگي و طبيعي.
- عابدي، حسن . 1334 . اصفهان از لحاظ اجتماعي و اقتصادي . .
- فقيه، نسرين . آغاز معماري صنعتي ايران . تهران : موزه ي هنرهاي معاصر تهران .
- مجله‌ي بانك ملي ايران، شماره‌ي 17.

 

حمام نوّاب و تیغ قيصر

حمام نوّاب و تیغ قيصر
نویسنده: 
فرشید سامانی
میراث فرهنگی: 

در اواخر دورۀ قاجار یا اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، درست ۱۱۴ سال پیش، تهران صاحب ۱۸۲ حمام بود.(۱) آن روزها کمتر خانه‌ای پیدا می‌شد که حمام اختصاصی داشته باشد و مردم از هر طبقه‌ای به حمام‌های عمومی می‌رفتند. اگر جمعیت حدودأ ۲۵۰ هزار نفری آن روزگار را تقسیم بر تعداد حمام‌ها کنیم، معلوم می‌شودکه تقریبأ به ازای هر ۱۴۰۰ نفر یک حمام وجود داشته است.(۲) و این یعنی که حمام‌های تهران نمی‌توانستند خیلی کوچک یا خلوت باشند.

 

 

منابع: 

سایت جدیدآنلاین

 

موزۀ فراموش شدۀ صنعتی ۱۳ آبان

موزۀ فراموش شدۀ صنعتی ۱۳ آبان
میراث فرهنگی: 

موزۀ صنعتی، موزۀ ۱۳ آبان، موزۀ صنعتی کرمانی، موزۀ جهنم و بهشت، موزۀ هلال احمر، موزۀ شیر و خورشید، موزه‌ای که چندین سال بسته است، موزه‌ای که آثارش به حال خود رها شده، موزه‌ای با قدمت نزدیک به ۷۰ سال در قلب تهران، موزه‌ای متعلق به استاد علی اکبر صنعتی کرمانی، مجسمه‌سازی که در ایران دو موزه به نام او ثبت شده، موزۀ صنعتی ۱۳ آبان که در حال حاضر تخمه فروشی شده!!! …

 

موزۀ صنعتی، موزۀ ۱۳ آبان، موزۀ صنعتی کرمانی، موزۀ جهنم و بهشت، موزۀ هلال احمر، موزۀ شیر و خورشید، موزه‌ای که چندین سال بسته است، موزه‌ای که آثارش به حال خود رها شده، موزه‌ای با قدمت نزدیک به ۷۰ سال در قلب تهران، موزه‌ای متعلق به استاد علی اکبر صنعتی کرمانی، مجسمه‌سازی که در ایران دو موزه به نام او ثبت شده، موزۀ صنعتی ۱۳ آبان که در حال حاضر تخمه فروشی شده!!! …

 

موزۀ صنعتی 13 آبان

منابع: 

کتاب یادمان استاد علی‌اکبر صنعتی نقاش و مجسه‌ساز، هادی سیف، انتشارات موسسه فرهنگی گسترش هنر
موزه صنعتی ۱۳ آبان، روزنامه همشهری، شماره ۳۹۵۵ یکشنبه ۲۰ فروردین ۱۳۸۵
کتاب‌ زندگینامه علی اکبر صنعتی، حبیب یوسف‌زاده، انتشارات رشد
کتاب راهنمای موزه ها و بناهای تاریخی سازمان میراث فرهنگی
تارنمای ققنوس (سرچشمه برخی از تصاویر آثار از این سایت است)
مصاحبه تلویزیونی با استاد سید علی اکبر صنعتی کرمانی .
سازمان اسناد کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران .
فیلم پرواز بر فراز بال‌های خیال، کارگردان منوچهر طیاب
اسناد ثبتی موزه صنعتی و شرکت مرمت و معماری ایدر
فیلم سمفونی خاموش، کارگردان حمید میرحسینی
آثار سید علی محمد پسر استاد علی اکبر صنعتی
خبرگزاری ایسنا و عکسهای مونا هوبه فکر
سایت موزه‌های تهران .

 سایت سفرنامه نویس