شگفتي‌هاي قنات از زبان صفی نژاد

اختصاصی معمارنت- روز چهارشنبه 27 آذر انجمن انسان شناسي، دكتر جواد صفي نژاد، آخرین تحقیقات خود را در مورد شگفتي‌هاي قنات در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، ارائه دادند. اين جلسه در جمع پژوهشگران و دانشجویان با خوشامدگويي و صحبت كوتاه دكتر رفيع فر آغاز شد و در ادامه دكتر صفي نژاد بخشي از نتايج تحقيقات خود را در حوزه‌ي قنات در اختيار حضار قرار داد و به شگفتي‌هاي قنات‌هاي ايران و ويژگي‌هاي منحصر به فرد برخي از اين قنات‌ها پرداخت.

بر مبناي اين پژوهش‌ها بيش از 37000 قنات فعال تا سال 1388 در ايران فعال بوده است كه متوسط طول آن‌ها حدود 10 كيلومتر است. در ابتداي جلسه برخي محاسبات شگفت‌انگيز در مورد قنات‌هاي ايران توسط دكتر صفي نژاد توضيح داده شد و پس از آن اندازه‌گيري شيب زمين، چگونگي پيدا كردن راستا در حفر قنات، محل زندگي مقنيان در ميله قنات و شيوه زندگي و كار آن‌ها در قنات، نحوه هوارساني در ساخت قنات‌هاي عميق در گذشته، چگونگي يافتن مكان حفر مادرچاه قنات و برخي قنات‌هاي خاص و ساختار اين قنات‌ها مورد توجه قرار گرفت.

از جمله قنات‌هايي كه در اين سخنراني به آن اشاره شد عبارت بودند از: قنات 340 متري گناباد به عنوان عميق ترين قنات جهان و تكنيكهاي ساخت آن، قنات وزوان در ميمه اصفهان و سدهاي زير زميني بر روي اين قنات و چگونگي ذخيره آب در پشت سدقنات، قنات ابراهيم آباد اراك و ساختارخاص مخروطي شكل مادر چاه آن، قنات دو طبقه اردستان و قنات‌هاي تركيبي كم آب يزد، زورنا كردن و افزايش آب اين قنات‌ها براي استفاده در زراعت.

وضعيت نامناسب اقتصادي- اجتماعي مقنيان و مصاحبه با مقنيان اردكان يزد در مورد ساير مشكلات آن‌ها، عدم اختصاص بودجه براي لايروبي قنات و نبود نهاد رسمي براي رسيدگي به وضعيت قنات‌ها و جلوگيري از خشك شدن آن‌ها از جمله نكات قابل توجه در اين ارائه بود. در ادمه ضمن نمايش عكس‌هايي از مقنيان يزد در حال كار در قنات، در مورد زندگي آن‌ها، راهكارها و ابزارهاي جديد و ابداعي كه مقنيان امروزه استفاده مي‌كنند و زمين‌شناسي قنات از منظر مقنيان، توضيح داده شد. موجود زنده انگاشتن قنات، فوت قنات، تقسيم قنات‌ها به زن و مرد بر مبناي مزه و كيفيت آب آن، عروسي گرفتن براي قنات‌ها از ديگر مواردي بود كه دكتر صفي نژاد در طول پژوهش‌ها به آن‌ها پرداخته بود و نتايج به دست آمده را در اختيار علاقه‌مندان قرار داد.

در انتها، دكتر صفي نژاد پيشنهادهاي خود را براي بازسازي بوكَن‌ها و آماده كردن برخي قنات‌ها براي بازديد گردشگران در راستاي گسترش صنعت توريسم ارائه كرد. پس از آن حاضران سوال‌هاي خود را مطرح كردند و دكتر صفي نژاد به اين سوالات پاسخ داد.