گفتار دوم (3): انتخاب شاخص‌های پایداری

گفتار دوم – بخش سوم: معیار‌های انتخاب شاخص‎‌های مناسب برای سیستم‌های ارزیابی پایداری
دربخش اول از گفتار دوم سیستم‎‌های ارزیابی پایداری به طور کلی مورد بررسی قرار گرفتند. در بخش دوم از گفتار دوم به بررسی معروفترین و شناخته شده‌ترین سیستم‌‌های ارزیابی ساختمان‌‌های پایدار در امریکا پرداخته شد و در این بخش پایانی از گفتار دوم دسته‌بندی و شاخص‎‌‌های سیستم‎‌‌های رتبه بندی ساختمان‌ها  مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

در حالی که تعداد زیادی سیستم‎‌‌های رتبه‌بندی طراحی شده است، هنوز هم طراحی مجموعه‌ای از مقیاس‌‌ها که در ارزیابی ثبات سیستماتیک داشته باشد، یک چالش عمده است، طراحی «متری» که در حالی که یک چارچوب جامع و کامل را تعریف می‌کند، به درستی تاثیر هر عامل را ارزیابی کند (شین وگریدل) . «استفاده از واژه «متر » اشاره به تعیین کمی ارزش پارامتری مورد نظر دارد »(ص 645) . شین و گریدل توضیح می‌دهند که این متر‌‌های اندازه‌گیری پایداری، باید شش معیار اساسی داشته باشند:

1 . معیار‌‌های باید به داده‌‌ها  که در زمان حال حاضر به وسیله بسیاری از مناطق شهری جمع‌آوری می‌شوند و یا بسیار آسان قابل جمع‌آوری هستند، تکیه کنند.
2 . باید به روی نیرو‌‌هایی که تعریف همه جانبۀ زیست محیطی از یک منطقه شهری می‌دهند متمرکز شوند.
3 . باید با توسعه آتی سازگار باشند.
4 . باید با واحد‌‌های شناخته شده جهانی قابل اندازه‌گیری باشند.
5 . باید ساده و به طور واضح تعریف شوند.
6 . باید یک هدف مشخص معین کنند تا شهر‌ها بتواند پیشرفت‌‌های زیست محیطی خود را براساس آن اندازه‌گیری کنند .
ووس و همکاران  شاخص‎‌‌های ارزیابی پایداری را به عنوان «معیار‌‌های معتبر و واقعی پایداری، جامع، قابل اجرا برای طیف وسیعی از گزینه‎‌‌های در نظر گرفته شده، با معنی و مرتبط به تمام دست اندرکاران، قابل اتکا در طول زمان، و مناسب برای استفاده » شرح داده‌اند.
 

شین و گریدل معتقدند که معیار‌‌های پایداری شهری در 10 گروه ذیل توجیه‌پذیر است: «هوا، آب، بازیافت، حمل و نقل، انرژی، استفاده از منابع، جمعیت، محیط زیست شهری، سرزندگی، و به طور کلی مدیریت زیست محیطی ... این گروه بندی بیانگر سه منبع اصلی هر شهر هستند: منابع طبیعی، زیرساخت ‌ها ، و مردم ». پورتنی  سه جزء اصلی  را  محیط‌زیست، توسعه اقتصادی، و عدالت اجتماعی تعریف می‌کند. در بخش شاخص‎‌‌های زیست محیطی، او حوزه‎‌‌های اصلی را این گونه تشریح می‌کند:

1-    فعالیت‌‌های مربوط به شهر هوشمند مثل پارک‎‌‌های صنعتی سازگار با محیط زیست و توسعه مجدد سایت‎‌‌های صنعتی
2-    برنامه ریزی شهری برای استفاده از زمین و زونینگ
3-    برنامه ریزی حمل و نقل 
4-    ، پیشگیری و کاهش آلودگی مانند برنامه‎‌‌هایی برای کاهش آلودگی هوا مانند، خرید مواد بازیافت توسط دولت، اصلاح آلودگی صنعتی، اصلاح سایت‌‌های  آلوده به مواد سمی
5-    صرفه جویی در مصرف انرژی

پورتنی توزیع درآمد و ثروت، کیفیت مسکن، فرصت‎‌‌های شغلی، جرم و جنایت، سلامت و تندرستی، و میزان دسترسی به طیف وسیعی از خدمات عمومی را به عنوان عناصر تعیین کننده عدالت اجتماعی پایدار می‌داند . ووس و همکاران  استدلال می‌کنند که در حالی که مجموعه‎‌‌های مختلف از شاخص‌‌ها در مقیاس پروژه‎‌‌های مختلف وجود دارد، رویکرد مشترک تمرکز بر آسیب به اکوسیستم است. آن‌ها  هفت دسته از شاخص‌‌ها را از تحقیقات مرتبط استخراج کرده‌اند. این هفت دسته «تاثیرات اجتماعی، توسعه اقتصادی، مصرف منابع طبیعی، آلودگی، اکولوژی شهری، انعطاف پذیری و سازگاری سیستم، و ظرفیت ن‌ها دی‎‌‌های مدنی» می‌باشند .

بل و مورس استدلال می‌کنند که شاخص‎‌‌های پایداری شاید به روش‎‌‌های مختلف بر اساس عناصر مورد نظر برای ارزیابی گروه بندی می‌شوند. آن‌ها  دو نوع گروه‌بندی از شاخص‎‌‌های پایداری را بر می‌شمارند. نخست وضعیت است، که شرایط  یک متغیر را معین می‌کند، و دوم فشار، که فرایندی که یک حالت متغیر تغییر خواهد کرد را اندازه گیری می‌کند. آن‌ها به نوع سومی از گروه‌بندی که توسط سازمان ملل متحد (UN)، به عنوان «ابزار اندازه گیری پیشرفت مورد نیاز در پاسخگویی دولت‌ها  » تعریف شده است اشاره می‌کنند. بل و مورس توضیح می‌دهند که شاخص‎‌‌های پایداری سازمان ملل متحد را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد: جنبه‎‌‌های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، و نهادی. به عنوان مثال، آن‌ها از نورویچ  انگلستان نام می‌برند که به مجموعه‌ای از شاخص‌ها برای یک مرکز شهری در اواسط دهه 1990 دست یافتند که بر اساس الگوی شاخص‎‌‌های پایدار سازمان ملل تهیه شده بود.
 

جدول شماره 1: شاخص‎‌‌های پایداری نورویچ 21

 توجه. اطلاعات جدول از شاخص‌‌های پایداری: اندازه گیری غیرقابل اندازه گیری

همچنان که آمد سیستم‎‌‌های رتبه‌بندی مختلف، نه تنها  ممکن است معیار‌‌های مختلف داشته باشند، بلکه شاخص‎‌‌های ارزیابی خود را بطور متفاوتی دسته‌بندی می‌کنند. برخی از آن‌ها  فقط جنبه‎‌‌های زیست‌محیطی را در نظر می‌گیرند. به عنوان مثال، رتبه بندی  POPSCI تن‌ها  چ‌ها ر عامل اندازه گیری: برق، حمل و نقل، زندگی سبز (از جمله ساختمان‎‌‌های سبز و فضای سبز )، و بازیافت را درنظر می‌گیرد . سیستم رتبه بندی شهر‌‌های هوشمندتر ، علاوه بر معیار‌‌های زیست محیطی مانند کیفیت هوا، تولید و صرفه جویی در مصرف انرژی، ساختمان‌‌های سبز، کیفیت آب و صرفه جویی در مصرف آن، فضا‌‌های سبز ، بازیافت، و حمل و نقل، عوامل دیگری مانند دسترسی به مسکن مناسب و همچنین مشارکت شهروندان در طرح‎‌‌های زیست محیطی را هم از شاخص‌‌های پایداری شهر می‌داند. پورتنی و OSSPI شاخص‎‌‌های پایداری شهر را به سه  E معروف دسته بندی می‌کنند: حفاظت از محیط زیست ، توسعه اقتصادی، و عدالت اجتماعی . در حالی که تمرکز پورتنی شاخص‎‌‌های حفاظت از محیط زیست است، OSSPI تلاش می‌کند تا ارزیابی شهر‌ها  را بر اساس سه اصل پایداری به  اندازه هم انجام دهد. . شین و گریدل سه گروه اصلی  را منابع طبیعی، زیرساخت ‌ها ، و مردم می‌دانند .

همچنین بحث‌‌های زیادی در مورد تعدد معیار‌ها  درشاخص‎‌‌های پایداری وجود دارد. شین و گریدل بطور مثال پیشن‌ها د لیستی کوتاه از 10 شاخص می‌دهند که همه بخش‎‌‌های پایداری شهری را پوشش دهد. فهرست OSSPI از سوی دیگر شامل 84 شاخص است که یک ارزیابی دقیق صورت پذیرد.

مثلاً در لیست  شین و گریدل فقط یک متریک برای بازیافت وجود دارد ولی در سیستم رتبه بندی OSSPI معیار‌‌های مربوط به  بازیافت 13 شاخص هستند.

در این بخش پایانی از گفتار دوم دسته بندی و شاخص‎‌‌های سیستم‎‌‌های رتبه بندی ساختمان‌ها  مورد بررسی قرار گرفت. گفتار سوم به شهر پایدار و شاخص‎‌‌های ارزیابی و رتبه بندی شهر‎‌‌های پایدار در سیستم‎‌‌های متفاوت ارزیابی و رتبه بندی شهر‌ها می‌پردازد.