از چه زمانی چهارراه ولیعصر این اندازه شلوغ شد؟

 تهیه شده در خرداد ۹۳

"از چه زمانی چهارراه ولیعصر این اندازه شلوغ و پررفت و آمد شد"؟

(سطر آغازین متن اشاره دارد به نشست پرمخاطبی که بلافاصله پس از افتتاح زیرگذر در زمستان ۹۲ با تمرکز بر موضوع چهارراه ولیعصر در فروردین ۹۳ برگزار شد. پرسش کلیدی که دستمایۀ این مطالعه قرار گرفته، طی نشست از نمایندۀ شهرداری انجام شد که چند سالی بیشتر از سکونت ایشان در تهران نمی گذشت.)

رضایت از برگزاری یک نشست تخصصی، فارغ از آن که دانش آموختۀ آن مباحث باشم در جایگاه یک شهروند، به جنب وجوش و مطالعۀ دیگری روی شهر وادارم کرد. ثمرۀ همکاری پژوهشکدۀ فرهنگ و هنر و معماری با مجمع حق بر شهر باهمستان را در فروردین سال جاری، منصفانه باید قابل تحسین شمرد؛ نزد من بیشتر از این رو که مشق تازه ای شد و مرا برانگیخت دربارۀ پیادگان مهم ترین چهارراه مرکزی شهر شروع به جستار کنم. 
در نشست، پرسشی کلیدی طرح شد و بی پاسخ رها شد. شاید خوب نشانه گرفته نشد؛ شاید مجال پرداختن به آن مثل همیشه کافی نبود. دربارۀ شهر، همیشه پرسش هایی هست که برای پاسخ گویی به آن ها لازم است به قول بسیاری از کارشناسان، آن ها را زندگی کرده باشی؛ برایت مثل خاطره مانده باشند. 

"از چه زمانی چهارراه این اندازه شلوغ و پررفت و آمد شد"؟
در جایگاه یک تهرانی که تا همین دیروز جزو ساکنان مرکز شهر رقم می خورد، رفت وآمدم حول این نقطۀ همیشه حساس، از مهرماه سال هفتاد پی درپی تکرار شد و این تکرار از تاریخ فراغت از تحصیل عملاً رو به کاستی رفت. آن زمان، از تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی و استقرار واحدهای مرکزیِ آن چندان نگذشته بود: درست در همین تقاطع و کمی آن سوتر نبش خیابان فلسطین، ابتدای کوچۀ اُسکو و به مرور کوچۀ دبیرستان البرز و اطراف میدان انقلاب ... هر سال دانشجویان بیشتری در رشته های موجود و دانشجویانی در گروه های علمی و هنری تازه تأسیس و کم کم در مقاطع بالاتر، در ساختمان هایی قدیمی و عاری از فضای آزاد لازم چه رسد به کافی، پذیرفته شدند. سرریز جمعیت دانشجو در ساعات آزاد، در جستجوی فضایی دنج و آرام، ناگزیر وارد چهارراه می شد. به سرعت یک رستوران زنجیره ای ـ به جرأت می توان گفت امروزه شعبه دارترین در سطح کشور اما نه اعلا ـ در فضایی کاملاً جادار، در چند قدمی جنوب چهارراه شعبه ای احداث کرد (که هم اکنون با حفظ کاربری اما با تغییر مالکیت برجاست). از ده ها کافۀ دلنشینی که امروز در همۀ جهات چهارراه می توان جُست، خبری نبود. تا پیش از آن دو دانشگاه عظیم پایتخت، تهران و امیرکبیر در دو سوی مخالف شاید بیشترین عابران جوان و دو مدرسۀ تاریخی شهر، البرز و انوشیروان، بیشترین عابران نوجوان این تقاطع را شامل می شدند.

برای مطالعه کامل مطلب فایل pdf را دانلود نمائید.