نقوش اسلامى :مطالعه موردي مسجد جورجير اصفهان

با ظهور اسلام و محدودیت های نسبی پیش آمده در هنرهایی چون نقاشی و مجسمه سازی، همچون منع بازنمایی تصویری موجودات زنده ‏به سبب ترس از گرایش به سمت بت پرستی، هنرمندان به خلق هنرهای انتزاعی روی آورده و اندیشه اسلامی را با هنر پیشینیان چنان در آمیختند که شکوفایی هنر ایرانی-اسلامی را به دنبال داشت. هنری که تمرکز خالقانش بر استفاده از نقوش هندسی و نقوش انتزاعی الهام گرفته از آثار گذشتگان و ترکیب آن با حروف همراه بود. تجلی این هنر را در ایران پس از اسلام، در معماری مساجد و تزئینات آن می توان دید.

از آنجا که تزيينات در هنر معماری دوران اسلامى،‌ برای بیان فضای قدسی است و بر اصل توحید تکیه دارد، مسجد مجموعه ای می شود از هنرهاي گوناگون كه بتواند فضا و مكان مقدسي را پديد آورد. فضا و مكاني كه در عين آراستگي، ‏ذهن انسان را تنها به خداوند مشغول دارد. در نتیجه هنرمند مسلمان برای به وجود آوردن این فضای ارتباط دهنده بین انسان و خالقش، تزئینات متنوع بنا را با کنار هم قرار دادن آنچه از گذشته برگرفته و آنچه حاصل تفکر دینی اوست ایجاد می نماید.

بدین ترتیب در قرون اولیه اسلامی شاهد تزئیناتی ایرانی- اسلامی  با فرم های انتزاعی و نیمه انتزاعی هستیم که به تدریج و با گذشت زمان این فرم ها جای خود را به ترکیبی یکپارچه از نقش های هندسی داده و نقوش مشهور به گره را پدید آورده اند و همچنین از تکامل نقوش گیاهی طرحهای اسلیمی حاصل شده اند. در نتیجه نقوشی که همراه با خط، از شاخصه های اصلی تزئینات معماری دوران اسلامی هستند، در طول زمان شکل گرفته اند.

این روند شکل گیری، با توصیف و تحلیل ویژگی های نقوش و تزئینات آثار معماری قرون اولیه اسلام، به ویژه بناهایی چون مسجد جامع نایین، مقبره امیر اسماعیل سامانی، مسجد جامع جورجیر و دیگر آثار متعلق به صدر اسلام، قابل بررسی است.

در این پژوهش، نمونه موردی سردر مسجد جامع جورجیر اصفهان در نظر گرفته شده است.

برای مشاهده ادامه مطلب فایل زیر را دریافت نمائید ...