شعور تاریخی معماری ایرانی

در این معماری، انسان به صورت های مسکونی، اعم از عبادتگاه، کاخ و خانه، آگاه تر شده است. آگاهی انسانی از معماری تدریجی است، اما نه به این معنی که تکامل مراحل آن یک تکامل زمانی است. سعی انسانی و آگاهی او از طبیعتِ منطقیِ مکانِ سکون به اقتضای دیالکتیک مکانی ابنیه و عمارات گوناگون، به عرصه ظهور در آمده است. ضرورت، عمیقاً برخاسته از مکان است تا زمان. از این روست که، برای مثال، به رغم گذشت دوره های تاریخی، میل به تقلید از نقوش دیوارهای تخت جمشید یا کنگره های طاق کسری در معماری ایرانی، همچنان وجود دارد. شعور معماری ایرانی مبتنی بر فرهنگی کلی و فراگیر است که آغاز پیدایش آن به پیش از دوره هخامنشیان و ظهور دولت ایرانی پارس، باز می گردد. این شعور کهن با خلاقیت هائی در صورت، محتوای اثر هنری معماری همراه بوده است. با این همه، تاریخ معماری ایران چند عصر مهم را دربر می گیرد: عصر هخامنشی، عصر ساسانی، سلجوقیان، ایلخانیان، صفوی، افشاری، قاجار، عصر مدرن و عصر معاصر. هر عصر شامل مجموعه ای از شهرها، ساختمان ها، پروژه ها و نظریه هاست که در کنار هم پیش رفته است، هر عصر در آثار و دیدگاه ها متمایز از عصر دیگر است. اما این تمایز ضرورتاً تابع معنی تعالی و تکامل نیست، به همین دلیل وضع نظریه ای جامع و شامل درباره روند، پیشرفت، توقف و تبدیل دوره های معماری ایرانی، به همان روشنی که در حرکت تکامل شعور تاریخی می بینیم، میسر نیست. نمی توان گفت اوج معماری ایران در چه دوره ای است، چرا که پایان یک دوره از معماری ایران، به معنای پایان تاریخ آن دوره یا تاریخ معماری ایرانی نیست. اجزای بسیاری از آثاری که در دوره های خود، از لوازم ذاتی آن آثار به شمار می آمده اند، پس از سر آمدن آن دوره، صحنه را ترک گفته اند، در حالیکه برخی از این اجزاء، چه اجزای مربوط به آثار و چه اجزای نظری آثار، به فرایندهای بعدی منتقل شده اند. درک عملی فضا، به رغم فقدان درک و فهم نظری همسو با آن، چیزی است که در دوره های مختلف تاریخ معماری شاهد آن هستیم. واقعیت این است که فاصله زیادی بین قدرت درک عملی فضا تا توانائی درک نظری مطابق با آن، وجود دارد.

در دویست و نود و ششمین گفتمان هنر و معماری که به بحث پیرامون شعور تاریخی معماری ایرانی اختصاص دارد، آقایان دکتر سید موسی دیباج و مهندس خشایار حضرتی وند سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است، دبیر پنل گفتگو خانم مهندس بهارک کشانی هستند.

زمان: چهارشنبه 30 آبان ماه 1397 از ساعت 15:30 الی 17:30

مکان: موزه هنرهای دینی امام علی (ع) خیابان ولیعصر (عج) - بالاتر از ظفر – بلوار اسفندیار – شماره 35

انجمن مفاخر معماری ایران

www.ammi.ir