Add new comment

معمارنت- پنجمین همایش نکوداشت اصفهان پنجشنبه 14 آذرماه از ساعت 9 بامداد تا 17 در تالار همایش‌های دانشگاه آزاد خوراسگان برگزار شد.

 

محور بحث‌های صبح این همایش پایداری زاینده‌رود از سرچشمه تا تالاب گاوخونی بود و برنامه‌های بعد از ظهر آن به محور گردشگری و میراث فرهنگی پایدار اختصاص پیدا کرد.

 

این مراسم با سخنانی از دکتر سیروس شفقی رئیس انجمن دوستداران اصفهان، دکتر رسول زرگرپور استاندار اصفهان و دکتر احمدعلی فروغی رئیس دانشگاه آزاد خوراسگان به رسم خوشامدگویی و سلام آغاز شد. سپس دکتر سید احمد خاتون آبادی دبیر علمی همایش، با ارائۀ گزارشی از فعالیت‌های سال گذشتۀ انجمن به طرح رویکرد ملی این همایش به جای نگاه استانی و پیش گرفتن شیوۀ مدارا و گفتگو به جای دیوارکشی‌های انسانی علیه دیگر همسایگان استان پرداخت.
 

 

پژوهشی با موضوع آب

 

در آغاز ارائۀ مقالات و بررسی نتایج پژوهش‌های انجام شده در محور نخست دکتر جهانگیر عابدی کوپایی مقالۀ خود با عنوان «بهینه‌سازی مصرف آب شهری» را شرح داد. در این مقاله وضعیت ایران با توجه به وضعیت جهانی بحران آب مورد بررسی قرار گرفته بود و عواملی چون تغییر الگوی رفتار بهداشتی، عدم تناسب توسعه و عدم تطابق توزیع مراکز صنعتی با اقلیم نقاط متمرکز، روند رو به رشد آلودگی و تغییرات اقلیمی بسترساز بحران آب در جهان معرفی شد که موجب شده تا ایران در دهۀ بعدی به کشورهای با کمبود آب گسترده بپیوندد.

 

اما ایجاد افزایش درجۀ حرارت به خاطر تولید گازهای گلخانه‌ای (بیش از همه سوخت‌های فسیلی)، تواتر خشکسالی‌ها، کاهش میزان بارندگی ها و تغییر الگوی بارش از برف به باران، غفلت از توسعۀ پایدار که هجوم جمعیت به مراکز شهری، افزایش فعالیت‌های صنعتی متمرکز در برخی نقاط و توسعۀ نامتوازن را به دنبال داشته است؛ از جملۀ عوامل تشدید کم‌آبی در ایران است. زیرا که از اثرات توسعۀ نامتوازن افت شدید آب های زیرزمینی است که موجبات نشست زمین و تخریب تاسیسات و زیرساخت‌های توسعه را فراهم می‌کند و قابل بازگشت هم نیست. پیشنهادهای دکتر عابدی برای حل این مسائل ابتدا نظارت قانونی، دوم اصلاات رفتاری و در نهایت اصلاحات ابزاری بود. او اضافه کرد که لزوم برنامه‌ریزی هدفمند کاربرد پساب راه‌حل مناسبی برای احیای آب‌های روی زمین به نظر می‌رسد و این جزء ارزان‌ترین راه‌های استفاده از آب است. در نهایت دکتر عابدی اینگونه جمع‌بندی کرد که تحقیقات نشان می‌دهد، با استفاده از نیمی از آبی که در اثر ارتقاء سیستم تصفیه پساب موجود به دست می‌آید می‌توان تالاب گاوخونی را احیا کرد.

 

تجربۀ ال.ای. در مقابل چشمان زاینده رود

 

مهندس مهرداد بهمنی دومین سخنرانی بود که به ارائۀ نتایج پژوهش حاصل از تحقیقات خود و دکتر آزیتا رضوان پرداخت. این تحقیق عنوان آن «مروری بر تجربۀ رودخانۀ ال.ای. برای زاینده‌رود» بود و با دربرداشتن تصاویر و فیلم‌های متعدد کوتاه، روند تبدیل رود جاری در میان شهر لس آنجلس به کانال سیلاب توسط ارتش و سپس تلاش و مبارزۀ مردمی برای بازگرداندن آن به وضعیت طبیعی رودخانه را نشان می‌داد.

 

نحوۀ طرح مسئله از سوی جنبش‌های خودجوش مردمی و پررنگ ‌کردن آن در اذهان همگان، مشارکت هنرمندان و جوانان برای احیای رودخانه مانند ساخت فیلمی برای طرح تصویر مردم از رودخانه و یا کشیدن گرافیتی‌ها و نقاشی‌های دیواری بر لایۀ بتنی اطراف کانال و نیز به راه افتادن جنبش قایق سواری در میادین شهر و نیز بستر کانال برای احیای ارتباط میان مردم و رودخانه در این ارائه از طریق فیلم و عکس در مقابل چشمان مردم اصفهان قرار گرفت. فرآیندی که در طی بیست سال بالاخره توانست شهرداری و طراحان طرح جامع شهری را وادارد تا طرحی برای احیای رودخانه ال. ای. تدوین کنند. طرحی که در آن به جای دیواره‌های بتن عریان، گیاهان سبز و سنگ‌ها حاشیه و بستر رودخانه را تشکیل دهند.

 

در این ارائه تجربۀ رودخانۀ ال. ای. به عنوان تجربه‌ای منحصر به فرد برای الهام‌گیری از سوی دغدغه‌داران مسئلۀ زاینده‌رود طرح شد و در انتها مهندس بهمنی پیشنهاد داد که انجمن دوستداران زاینده‌رود برای احیا رودخانه و در جهت ساماندهی و انسجام فعالیت‌های خودجوش و پراکنده مرتبط با آن تشکیل شود و این فعالیت‌ها را در قالب جنبش یادآوری سازمان داده و نگذارد مسئلۀ زاینده رود، خاطرات آن و آمیختگی آب و زندگی در اصفهان فراموش شود.
 

 

گفتگویی داغ دربارۀ زاینده‌رود
پس از ارائه های صورت گرفته، فیلم مستندی با عنوان «زاینده رود از سرچشمه تا تالاب گاوخونی» با بیانی تاثیرگذار به توصیف وضعیت کنونی رودخانه و روایت آنچه در دهۀ اخیر بر سر آن آمده پخش شد. این فیلم که به همت دکتر خاتون آبادی و مهندس اسفندیار امینی ساخته شده بود بیش از همه بر مسئلۀ انتقال آب رود از مراکز زایندۀ آن به زمین‌های کشاورزی استان چارمحال تمرکز داشت و نتایج خشکی این بستر را از کشاورزان، شهروندان و متخصصان جویا می‌شد.
 

 

در انتها با تشکیل میز گفتگوی زنده‌ای با ریاست دکتر خاتون آبادی و حضور دکتر عابدی کوپایی، مهندس امینی، دکتر مهدی بصیری و دکتر مهدی کیوان به جمع‌بندی نشست صبح پرداخته شد. در این میزگرد دکتر کوپایی تنها راه‌حل مشکل زاینده‌رود را مشارکت نزدیک استا‌ن‌های همسایه و درگیر در حل مسئله معرفی کرد. دکتر بصیری نیز اذعان داشت که ما می‌توانستیم با پرهیز از منطق منافع کوتاه مدت مالی و مهار میل سرمایه برای تسخیر فرآیندها از طریق اصلاحات مدیریتی این بحران را کنترل کنیم و یا حتی از پیشامد آن جلوگیری نماییم. دکتر کیوان نیز با ایراد خطابه‌ای فاخر یک پرسش را مطرح کرد و آن هم اینکه اگر رودخانه بخشکد آیا در آینده اثری از روشنفکران، نویسندگان، و نخبگان اصفهانی و به طور کلی هنر اصفهانی خواهیم داشت؟ آیا رود و شهر منبع دوسویۀ تغذیۀ یکدیگر برای بالندگی و شکوهمندی نبوده و نیستند؟

 

مهندس امینی، دامدار و کشاورز اصفهانی، نیز در پایان با طنزی هوشمندانه کنایه‌ای مستتر در حکایتی را مطرح کرده و گفت بدانید که مقاومت زندگی شهری در مقابل بی‌آبی کمتر از ما کشاورزان است و این بحرانی است که دیر یا زود به سراغ شهروندان هم خواهد آمد؛ پس چشم و گوش خود را نبندید و در انتظار اقدامات دولت نباشید، زیرا دولت اگرچه می‌خواهد این مشکل را حل کند، این کار در توانش نیست و این مسئله‌ای است که می‌بایست با مشارکت همۀ درگیران آن از میان برداشته شود.

 

گردشگری پایدار در اصفهان

 

در نشست بعد از ظهر دکتر گیتی اعتماد نخستین ارائه کنندۀ مقاله بود که به موضوع گردشگری و توسعۀ پایدار در اصفهان می‌پرداخت. او در ابتدا با ارائۀ تاریخچه‌ای از جهانگردی و سفر در دنیا، آثار سفرهای گردشگری در سال 2012 را در گسترۀ جهان و ایران با نشان دادن جداول آماری مطرح نمود و بالا رفتن فن‌آوری، کاهش ساعات کار، افزایش اوقات فراغت، سهولت رفت و آمد، کاهش مخاطرات و ترویج فرهنگ سفر از سوی رسانه‌های جمعی را از عوامل افزایش گردشگری در دنیا دانست. فرهنگی البته زیان‌های مشهودی را نیز برای شهرهای مقصد به جای می‌گذارد مانند؛ آلودگی صوتی و هوا و ازدیاد تولید زباله و بهم خوردن اکوسیستم‌ها و نیز تغییر فرهنگ بومی. اما دکتر اعتماد گردشگری را جزئی از حیات شهر اصفهان دانسته و این شهر را به دلیل داشتن ظرفیت‌های تاریخی و طبیعی، فرهنگ غنی شهروندی به دلیل قدمت مرکزیت سیاسی در دوره‌های مختلف، شهرسازی و معماری منحصر بفرد و محصولات و آثار یگانه شهری گردشگاهی معرفی کرد که اگر بتواند نتایج سوء ناشی از گردشگری را مدیریت کرده و آنها را کنترل نماید می‌تواند از خلال این پتانسیل‌ها به توسعه‌ای پایدار دست پیدا کند.

 
فرایبورگ خواهرخواندۀ اصفهان

 

دکتر عباس صنیع‌زاده استاد دانشگاه و سردبیر مجلۀ نما، ارگان رسمی سازمان نظام مهندسی اصفهان در ادامۀ بحث گردشگری پایدار در اصفهان به معرفی یکی از خواهرخوانده‌های این شهر که درس‌های زیادی برای آموختن به اصفهان دارد پرداخت.

 

دکتر صنیع‌زاده بحث خود را با شرحی از تاریخ خواهرخواندگی شهرها شروع کرد و خواهرخوانده‌های اصفهان را معرفی نمود. سپس به سراغ یکی از این شهرها یعنی فرایبورگ، در جنوب آلمان رفت و نحوۀ مدیریت شهری و ادارۀ فرآیندها در آنجا را توضیح داد. نظارت حداکثری اعضای شورای شهر بر ادارۀ بخش‌های مختلف، برنامه‌ریزی جایگزینی رفت و آمد شهری به وسیلۀ دوچرخه به جای ماشین، ساماندهی شبکۀ دفع زباله و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تا حد امکان برای رفع نیازهای زندگی شهری از جملۀ این موارد بودند.

 

در این گزارش آمده بود که شهروندان هر خانه در فرایبورگ به صورت روزانه تنها یک کیسۀ زباله دریافت می‌کنند که مجاز هستند نیمی از آن را پر کنند و در صورت پر کردن این کیسه بیش از خط نیمه باید مالیات بپردازند. همچنین در طراحی ساختما‌ن‌های این شهر استفاده از انرژی خورشیدی به عنوان اولویت نخست معماری مد نظر قرار گرفته و بیشتر سقف‌ها صفحه‌های جذب انرژی خورشیدی هستند. در کنار رودخانۀ کوچک شهر نیز نیروگاه‌های آبی در اندازه‌های متوسط و کوچک تعبیه شده تا در حد امکان از انرژی آن بهره برده شود. شهروندان فرایبورگ در 80 درصد مواقع از دوچرخه استفاده می‌کنند، بنابراین شبکۀ مسیر دوچرخه با چراغ‌های راهنمایی و پل‌های و شیب مناسب در تمام شهر برنامه‌ریزی شده است.

 

دکتر صنیع‌زاده فرایبورگ را یک الگوی مناسب برای شهر اصفهان معرفی کرده و اضافه نمود که توسعۀ پایدار بدون مشارکت و ارادۀ همگانی از سوی شهروندان، نمایندگان آنها و مسئولان شهری امکان‌پذیر نمی‌شود.

 
خشکسالی و ترسالی در اصفهان

 

پژوهش بعدی که در این همایش ارائه شد؛ پژوهش دکتر ناصر حاجیان با عنوان «تاثیر افت آب‌های زیرزمینی بر آثار تاریخی اصفهان» بود. در این ارائه که با صدای رسا و شورمندی دکتر حاجیان فضای همایش را تغییر داد، موضوع پایین آمدن آب‌های زیرزمینی از یک سو و نیز نفوذ این آبها و آب گرفتن بناهای شهری از سوی دیگر مطرح شد.

 

طبق پژوهش انجام شده بر روند خشکسالی‌ها و ترسالی‌ها در 100 سال گذشتۀ اصفهان، مشخص شد که بیشترین امتداد ترسالی‌‌ها از 11 سال پیش تا 5 سال پیش در طول 6 سال بوده است که طی آن میزان آب‌های زیرزمینی تا حد قابل توجهی افزایش یافته بود. اما پنج سال پیش تاکنون دچار خشکسالی شده‌ایم. طبق شواهد و تصاویر ترک‌های ایجاد شده در بناهای تاریخی، دکتر حاجیان نتیجه گرفت که تکرار خشکسالی‌ها موجب تخریب بناها می‌شود و در عین حال تکرار ترسالی‌ها می‌تواند موجب به وجود آمدن آبگرفتگی در بناها شود مانند پارکینگ فرشادی (مستند شده با تصاویر و مدارک) در کنار مادی فرشادی که دچار آب گرفتگی، نم دادگی و شوره زدن بنا شده است.

 

اما به گفتۀ او میدان نقش جهان تا کنون با چنین مشکلی روبرو نبوده است، زیرا که سازندگان آن با در نظر گرفتن حداکثر و حداقل سطح آب‌های زیر زمینی منطقه پی مناسبی را برای آن در نظر گرفتند. کاری که باید در تمامی بناهای در حال ساخت انجام شود. همچنین با تداوم خشکسالی‌های پی در پی و کاهش آب‌های زیرزمینی که تشدید آنها مسئلۀ نوظهور روزگار ماست ممکن است بناهای تاریخی چون نقش جهان نیز به سرنوشت ترک‌های به وجود آمده در پل خواجو دچار شوند. چنین مسئله‌ای نیازمند بررسی و مطالعه و پیشگیری جدی متخصصان امر است.

 

سرود اصفهان

 

پس از ارائۀ بحث‌ها و پژوهش‌های علمی، دکتر شاهین سپنتا با مژده‌ای از بازخوانی سرود اصفهان بر روی صحنه آمد و گفت این سرود که توسط «شهریار بلوچستانی» هنرمند اصفهانی بازخوانی شده، از سروده‌های گل گلاب و ساخته‌های روح‌الله خالقی است که تقریبا هم ورۀ با سرود «ای ایران» ساخته و برای نخستین بار در سال 1324 توسط انجمن موسیقی ملی در دبیرستان سعدی اصفهان پخش شده است.

 

 

شهریار بلوچستانی نیز در توضیح بازخوانی این سرود اظهار داشت که این سرود قرار بوده که به صورت زنده در این مراسم اجرا شود اما به دلایل فنی حاضر نشده و ماکتی از آن به ضبط رسیده که به سمع حضار می‌رسد. او خبر داد که قرار است تا ماه این نوا با کنسرت بزرگ اجرا و تقدیم شهروندان و دوستداران اصفهان گردد.

 

تقدیر از بزرگان

 

پس از شنیدن سرود اصفهان، به رسم هرسالۀ همایش دوستداران اصفهان، 9 تن از مفاخر و بزرگان اصفهان مورد تقدیر و سپاسگزاری قرار گرفتند که عبارت بودند از محمدعلی کشاورز، بازیگر و چهرۀ هنری، عبدالحسن نجفی، زبان شناس و مترجم، عبدالعلی ادیب برومند، شاعر و نویسنده، جمشید مظاهری، نویسنده و پژوهشگر، فضل الله صلواتی، استاد زبان عربی در دانشگاه و از چهرۀ سیاسی، احمدعلی فروغی، موسس دانشگاه آزاد خوراسگان و چهرۀ ماندگار و استاد برنامه ریزی آموزشی، مهدی بصیری اصفهانی، دکترای اکولوژی و کشاورز نمونه، مصطفی جیحونی، شاهنامه پژوهش و مصصح نسخ و زاوان قوکاسیون، نویسنده و منتقد سینمایی و بانی تشکل انجمن سینمای آزاد در اصفهان.

 

 

اهدای لوح یادبود به این بزرگان و عکس‌های یادگاری با آنها فضای همایش را که با حضور دانشجویان و جوانان اصفهانی همراه بود، تحت تاثیر قرار داد.

 

 

در انتها برگزاری میز گفتگویی با حضور دکتر گیتی اعتماد، دکتر حاجیان، دکتر صنیع زاده، دکتر سپنتا و مهندس بهمنی و حشمت الله انتخابی و پرسش و پاسخ با حضار همایش پایان بخش مراسم امسال همایش دوستداران اصفهان بود.
در حاشیۀ این مراسم نیز کتاب‌‌ها و نیز مجله‌ها و نشریاتی مرتبط با اصفهان در زمینه‌های تاریخی، جغرافیایی، هنر و معماری و جامعه شناسی با تخفیف به فروش می‌رسید.