Add new comment

در بخش اول از این سلسله گفتارها، به کلیات شاخصه‌های معماری پایدار پرداختیم. در ادامه و در گفتار چهارم، شاخصه‌های معماری و بناهای پایدار بررسی می‌شوند:

ادامه گسترش و توسعه بی رویه شهرها، زندگی در باقی‌مانده مکان‌های طبیعی و وحشی و امکان تهیه غذای کافی برای نوع بشر را تهدید می‌کند. همچنین توسعه پراکنده و غیر متمرکز جوامع ما، اثرات حمل و نقل و آلودگی را افزایش می‌دهد. زمانی که زمین در اطراف شهرهای موجود برای ساخت و ساز کاهش می‌یابد، گرایش به دست‌اندازی هر چه بیشتر به سوی منطقه‌های جدید افزایش می‌یابد؛ منطقه‌هایی که از نظر محیط طبیعی  بسیار حساس‌اند و تخریب در آن‌ها به‌سادگی صورت می‌گیرد. یک پروژه پایدار با یک سایت پایدار شروع می‌شود. انتخاب سایت و جایگزینی یک پروژه در سایت دو تا از مهم‌ترین اقدامات اولیه به سوی یک بنای سبز هستند.

منظور از شاخصه سایت در معماری پایدار، الف) جلوگیری از توسعه در سایت های نامناسب، ب) کاهش اثرات زیست محیطی یک ساختمان در محل خود،  و پ) تشویق روش خاصی از رفت و آمد براساس پیاده روی در مقابل استفاده از اتومبیل است. سیستم های ارزیابی پایداری بر مواردی مانند: انتخاب سایت، ساخت متراکم و ارتباط محلی، رفت و آمد پیاده و یا استفاده از وسایل نقیله عمومی، کنترل آلودگی در زمان ساخت، فضاهای باز و سبز، کنترل کیفیت و کمیت آب‌های سطحی خروجی از سایت، بام سبز، جزایر گرمایی و نور، در زیرمجموعه سایت استوار هستند. سیستم‌های گوناگون ارزیابی پایداری بناها، شاخصه‌ها و امتیازهای متفاوتی را برای سایت پایدار تعریف می کنند، موارد جامع در آن‌ها چنین است:

•    جلوگیری از ساخت‌وساز در جنگل‌ها، زمین‌های کشاورزی، زمین‌های باتلاقی، دشت‌ها، زمین‌های در معرض سیلاب، در نزدیکی منابع آبی مثل دریاچه ها، دریاها، رودخانه ها، در نزدیکی یا محل زندگی گونه‌های حیاتی در معرض نابودی، فضاها و پارک‌های عمومی و تپه های طبیعی.
•    ساخت متراکم در مکان‌های قبلاً ساخته شده.
•    احداث بنا در نزدیکی ایستگاه‌های شبکه حمل و نقل عمومی و یا برنامه‌ریزی برای حمل و نقل عمومی ساکنان.
•    احداث بنا در نزدیکی مراکز خدماتی و خرید.
•    کاهش آلودگی در زمان ساخت با جلوگیری از خروج خاک و سایر مصالح و آلودگی‌ها با آب‌های سطحی و باد.
•    کاهش تعداد پارکینگ‌ها.
•    فراهم کردن محل پارک دوچرخه، محل تعویض لباس و دوش در ورودی بنا    

•    فراهم‌کردن پارکینگ مناسب‌تر و در دسترس‌تر برای خودروهای هیبریدی و محل شارژ برای خودروهای برقی.
•     کاهش سطح بنا در زمین و اختصاص حداکثر زمین بنا به فضاهای باز و سبز و نفوذپذیر برای آب باران.
•     حفظ فرم و عوارض طبیعی، درختان و زیستگاه  سایر موجودات زنده.
•     استفاده از مصالح متخلخل برای سطوح باز مسیرهای حرکتی و پارکینگ‌های روباز  به منظور افزایش نفوذپذیری آب‌های سطحی.
 

•    کنترل کمیت و کیفیت خروج آب‌های سطحی از سایت و جلوگیری از ورود مواد آلاینده در آب‌های سطحی در زمان ساخت و بهره برداری از بنا
•     بازیافت آبهای سطحی و  آب فاضلاب در سایت
•     کاهش اثرات جزایر گرمایی با افزایش میزان سطوح سایه دار، کاهش سطوح یک‌پارچه سخت برای پارکینگ‌ها و مسیرهای تردد داخل سایت، کاهش میزان پارکینگ‌های روباز و استفاده از مصالح با ضریب بالای انعکاس نور خورشید برای مسیرهای روباز در سایت.
•     کاهش اثرات جزایر گرمایی با استفاده از مصالح با ضریب بالای انعکاس نور خورشید در پوشش بام و یا رویش گیاهان در بام.
 

•    کاهش اثرات جزایر گرمایی با استفاده از مصالح با ضریب بالای انعکاس نور خورشید در نماهای غربی و شرقی بنا.
•     کاهش میزان نور در سایت.
 

جهت‌گیری بنا در سایت، اگرچه در برخی از سیستم‌های ارزیابی پایداری در بخش نور داخل بنا به آن پرداخته می‌شود، اما به‌جاست که در مبحث سایت هم به آن پرداخته شود. چگونگی و جانمایی ساختمان در سایت، اثر دراز مدتی در کارایی و موفقیت آن دارد. بسیار اساسی است که ارتباط ساختمان را با محیط طبیعی پیرامون آن شامل نور خورشید، خاک، باد، آب و درختان و همچنین محیط پیرامونی ساخته شده آن که شامل سایر بناها، جاده‌ها و امکانات حمل و نقل است را بررسی و تحلیل کنیم. چگونگی استقرار بنا در سایت نه فقط در بهبود نور، چشم‌انداز و مطبوع کردن فضای داخلی ساختمان می‌تواند موثر باشد، بلکه  در صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیز بسیار تاثیرگذار است. اما همچنان که در گفتارهای پیشین آمد، سیستم‌های ارزیابی پایداری، کمتر به معماری بنا می‌پردازند.
 

برای کسب امتیاز از سیستم‌های ارزیابی در هر یک از موارد بالا کمیت و کیفیت کاملاً تعریف شده و یا با توجه به ضوابط محلی تعریف می‌شوند. به طور مثال در هر یک از این سیستم‌ها دقیقاً تعیین می‌شود که حداقل چه درصدی از سطوح سخت مسیرهای سایت، با حداقل چه میزان از مصالح منعکس کننده نور خورشید باید پوشانده شوند تا امتیاز مربوطه را کسب کنند. 
به‌طور خلاصه در انتخاب و طراحی سایت یک پروژه به موارد زیر توجه کنید:
1- سایتی را برای ساخت انتخاب کنید که در آن توسط دیگران فبلاً ساخته شده است.
2. سایتی که نزدیک به حمل و نقل، امکانات رفاهی و مسکن را انتخاب کنید.
3. سایت را مجدداً طوری طراحی کنید که با محیط زیست و اکولوژی طبیعی خود سازگار باشد.
4. اثر جزایر گرما و آلودگی نوری را که برای محیط زیست و سلامت انسان مضر است، را کاهش دهید.
5. در ساخت و بهره برداری، هوا و آب  را از آلودگی حفظ کنید.
در بخش بعدی به آب در بنای پایدار پرداخته خواهد شد.