Add new comment

نیاکان ما از دوران بس کهن برای حرکت ستارگان و از جمله خورشید و ماه و تقارن ستارگان با برجهای منطقه‌البروج، ارزش و قدرت فوق‌العاده‌ای قایل بودند و این تقارن را در برخی از برجها سعد و در برخی دیگر نحس می‌پنداشتند و این ارزشگذاری منجر به این شد که بنیان شهرهایشان را در زمانی بگذارند که آن را سعد و نیکو می‌دانستند.
براین اساس، از قدیم‌ترین ایام زایچه یا طالع شهر اصفهان را برج قوس می‌دانسته‌اند و گفته‌اند که باروی اصفهان در این زمان بنا شده است. از جمله: میرزا حسن‌خان جابری انصاری در تاریخ اصفهان این اعتقاد را به دورۀ دیلمیان نسبت می‌دهد، وی نوشته است: «رکن‌الدوله روزی که قمر در برج قوس بود بارویی در گرد شهر بکشید و دور بارو 21 هزار گام بود».
    اما کهن‌ترین اشاره‌ای که ما به برج قوس به ‌عنوان طالع اصفهان داریم، در قصیده‌ای است که کمال‌الدین اسماعیل خلاق‌المعانی در استقبالِ امیر اتابک سعد زنگی زمانی که به سمت اصفهان حرکت می‌کرد، سروده است. کمال در این قصیده حضور «سعد» یا اتابک سعد را در «قوس» که طالع اصفهان است به نیکویی به «سعد اکبر» تعبیر کرده است:
تا بر او موکب منصور تو راه رهگذر است
برج قوس است سپاهان را طالع در اصل
همه سرمه است کنون خاک سپاهان یکسر
زیبد از مشتری‌اش آمد سعد اکبر

    کتاب دیگری که در قرن هشتم به طالع اصفهان اشاره دارد: نزهـﮥ‌القلوب حمدالله مستوفی است که می‌گوید: «رکن‌الدوله حسن‌بن بویه او را (منظور شهر اصفهان را) بارو کشید و دور باروش 21 هزار گام باشد، طالع عمارتش برج قوس.»
    در دورۀ متأخر آندره گدار اصفهان‌شناس عالیقدر که چهار جلد کتاب ارزشند آثار ایران را دربارۀ آثار تاریخی ایران نوشته، دربارۀ تصویری که از نماد برج قوس در سردر قیصریه مشاهده می‌شود، از قول شاردن می‌گوید: «نظر به اینکه همۀ نویسندگان مشرق‌زمین در تعیین طالع شهرها از طریق تنجیم بسیار دقیق عمل می‌کنند، آنها احداث اصفهان را در اوج برج قوس تعیین کرده‌اند و از همین رو علامت این برج را بر سردر کاخ و بازار شاهی به تصویر کشیده‌اند.»
باید بگویم تصویر برج قوس در نظر ایرانیان تا دورۀ صفویه همان کمان‌دار یا تیرانداز «نیم‌اسب» بوده است و از جمله در کتاب بیست باب ملا مظفر گنابادی همین تصویر با مرد تیراندازی در هیأت سواران صفوی آمده است، اینکه این تصویر چگونه به تلفیقی از تصویر برج قوس یا آذرماه ـ که پرباران‌ترین فصل اصفهان است ـ در قالب تیراندازی برگشته به عقب همچون سواران پارتی و سوار بر شیر آسمان یا اسد ـ که مقارن مردادماه، گرم‌ترین و خشک‌ترین فصل اصفهان است ـ درآمده است؛ و این حالت تعلیق دائمی چه رمز و رازی دارد، خود نشان از اندیشۀ ژرفی است که در پس این نماد نهفته است.
    زنده‌یاد دکتر لطف‌الله هنرفر در کتاب آشنایی با شهر تاریخی اصفهان در مورد نماد برج قوس نقش بسته بر سردر قیصریه نوشته‌اند: «... تصویر این صورت فلکی که زایچه و طالع اصفهان است در سردر بازاری با آن عظمت، داستانی زیبا و دل‌انگیز است و این نقش تاریخی می‌تواند همواره نشانۀ مخصوص شناسایی این شهر افسانه‌ای دنیا باشد.»
داشتن نماد يا نشانه و زایچه و شناسنامه براي شهر امتياز خيلي بزرگي است. اصفهان نمادي با چنین پيشينة تاريخي دارد، در ايران امروز هيچ شهر ديگري اين امتياز را ندارد. به سادگي از كنار يك چنين امتياز ارزنده‌اي نبايد گذشت. نمادي به اين زيبايي با پيشينه‌اي حداقل هزارساله و پوشيده در رمز و رازي كه نشان از فرهنگي بس كهن دارد. بنابراین با داشتن چنین نام و نشان و زایچه‌ای هیچ زمانی برای نکوداشت روز اصفهان یا هفتۀ اصفهان بهتر از برج قوس یا هفتۀ اول آذرماه نیست.
اول آذر روز اصفهان بر دوستداران اصفهان مبارک باد