احداث كنار گذر در جوار ميدان نقش جهان

گزارش: محمد قاسمی

■ احداث کنارگذر در جوار میدان نقش جهان/ نقش جهان همچنان با بحران دست و پنجه نرم می کند

میدان نقش جهان که چندی پیش با بحران ساخت برج جهان نما در مجاورت خود رو به رو بود، هم اکنون با معضل احداث خیابان در مجاورت آن مواجه شده که غفلت از این نکته مهم می‌تواند هویت و فلسفه وجودی این میدان زیبا را پاک کند...

به گزارش خبرنگار مهر در اصفهان، سال گذشته بود که موضوع دسترسی محلی در کنار میدان نقش جهان مطرح شد و درست در فاصله 50 متری این میدان تخریب‌هایی صورت گرفت تا یک گذر محلی احداث شود، گذری که به گفته معاون میراث فرهنگی تنها مجوز 14 الی 16 متری دارد.

ناصر طاهری در خصوص احداث گذرگاه آقانورالله نجفی در محدوده میدان امام و مسجد شیخ لطف الله به خبرنگار مهر گفت: این گذرگاه تنها یک گذرگاه محلی تعریف شده که در طرح تفصیلی نیز پیش بینی شده و به سبب اینکه آن در طرح تفصیلی قرار دارد و مصوبه شورای عالی کشور است آن را قبول داریم.

معاون سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان بیان داشت: این گذرگاه تنها 12 الی 14 متر خواهد بود و صرفا یک خیابان محلی است و تنها با این شرایط احداث آن هیچ مشکلی ندارد.

طاهری در پاسخ به این سوال که حجم تخریب‌هایی که انجام شده بیش از 14 متر است و در بسیاری از نقاط به 24 متر نیز می‌سد بیان داشت: همین نکته را ما به شهرداری عنوان کرده و آنها نیز مطرح کرده‌اند که برای آزادسازی نمی‌توان یک پلاک ساختمانی را به صورت نصفه تخریب نمود و به همین سبب این گذر در این حد تخریب شده است.

معاون سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان در ادامه در پاسخ به اینکه شهرداری قرار است برای این طرح کمسیون ماه 5 تشکیل دهد بیان داشت: آنها اگر بخواهند این گذر را بیش از 12 متر احداث کنند نیازمند مصوبه شورای عالی شهرسازی و کشور هستند و سازمان میراث فرهنگی تنها با احداث یک گذر محلی موافقت دارد.
 

اما مستندات و اخبار دریافتی خبرنگار مهر نگاهی متفاوت از واقعیت موجود است چنانچه شهرداری همانند بسیاری دیگر از طرح‌های خود به دنبال آن است تا خیابانی را در فاصله 50 متری میدان نقش جهان احداث کند که در برخی از نقاط عرض آن به 30متر هم می‌رسد و کاربری تجاری هم دارد.
در این خصوص یک استاد دانشگاه و کارشناس معماری نیز معتقد است که در بافت تاریخی ما موضوعی داریم که برای حفظ یک اثر و بنای تاریخی تنها حفظ خود اثر مهم نیست بلکه حراست از محوطه پیرامونی آن نیز دارای اهمیت است.

مریم قاسمی ادامه داد: در خصوص میدان نقش جهان نیز باید بر این نکته تاکید کرد که میدان امام یک حریم بلاواسطه دارد که حراست از هویت این حریم نیز امری ضروری است.

قاسمی ادامه داد: وقتی بافت اطراف میدان خالی شود باید این‌گونه گفت که از نقش جهان تنها پوسته‌ای باقی خواهد ماند و همانند یک عمل جراحی است که برای زنده ماندن بیمار تنها قلب آن را حفظ کنیم و از دیگر اعضاء بدن انسان گذر کنیم.

این استاد دانشگاه و کارشناس معماری تصریح کرد: این شاهکار عصر صفوی تنها وقتی نمایان است و خود را نشان می‌دهد که با اتفاقات پیرامونی خود دیده شود و در صورت حذف اتفاقات پیرامونی دیگر ما آنگونه که باید و شاید میدان نقش جهان را نخواهیم دید.

قاسمی در ادامه سخنان خود بیان داشت: وقتی یک خیابان طراحی می‌شود بدنه آن نیز تغییر می‌کند و این تغییر بدنه میدان نقش جهان باعث می‌شود تا میدان مخدوش شود و در حاشیه خود شاهد ایجاد یک بافت تجاری جدید باشد.

وی همچنین در پاسخ به این سوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه ایجاد واحدهای تجاری در این گذر جدید را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: ایجاد چنین مراکزی به دنبال خود ترافیک را نیز به همراه دارد و در واقع پس از گذشت مدت زمان اندکی مجدد شاهد ایجاد ترافیک در این خیابان خواهیم بود.

به گزارش مهر در جریان تخریب و آزاد سازی خیابان مذکور نیز چندین خانه با هویت تاریخی تخریب خواهند شد.

در این راستا جمعی از مهندسین معمار سازمان نظام مهندسی ساختمان اصفهان، انجمن صنفی مهندسین معمار استان اصفهان، اعضای هیات علمی معماری و شهرسازی استان اصفهان، انجمن دوستداران اصفهان نیز طی نامه‌ و بیانیه‌ای از مسئولین استان اصفهان خواسته‌اند تا جلوی احداث چنین خیابانی گرفته شود.

در بخشی از این نامه آمده است: ضمن تشکر از اقدامات صورت گرفته در خصوص پیاده راه شدن میدان نقش جهان (امام) توسط مسئولین شهر اصفهان، به اطلاع می رساند که با توجه به اینکه شهر اصفهان، پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است و میدان امام، نگین ارزشمند شهر اصفهان و متعلق به همه جهانیان و ثبت فهرست میراث جهانی و نماینده اوج معماری اسلامی ایران است؛ حفظ و صیانت این میدان و حریم تاریخی آن جزو وظایف کلیه مسئولان کشور، استان و شهروندان است، لذا خواهشمند است از اقدامات و مداخلات نا بجا و شتابزده در حریم این میدان، که مخالف بسیاری از منشورهای جهانی در خصوص حفظ بناهای باارزش تاریخی در مقیاس جهانی است خودداری گردد.

در بخش دیگری از این نامه آمده است: یکی از این اقدامات که هم اکنون بدون اخذ مجوزهای لازم (مصوبه کمیسیون ماده 5) در حال انجام است ، احداث خیابان آقانوراله نجفی است که عملیات آزادسازی آن در ابعاد حدود 24 متر، به بهانه حل مشکلات ترافیکی پیاده راه کردن میدان امام، در حال انجام است. این در حالی است که احداث این خیابان در فاصله حدود 50 متری مسجد شیخ لطف ا... نه تنها باعث لرزش بنا و اتفاقات دیگر در این مسجد خواهد شد، بلکه معمولا تجربه خیابان سازی نشان داده که با تغییر بدنه ها و بافت پیرامون همراه خواهد بود و حفظ میدان امام، تنها با بدنه ها و عناصر اصلی آن ، امکان پذیر نیست و برای حفظ هویت(درونگرایی) آن بافت پیرامونی نیز باید شرایط طبیعی خود را داشته باشد. به نظر می رسد برای حل مشکلات ترافیکی این محدوده، پرداختن بیشتر به مدیریت ترافیک و ارتقای فرهنگ استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی کارآمدتر خواهد بود، لذا خواهشمند است ساخت این خیابان به سرعت متوقف گردد.

در هر صورت انتظار می رود در خصوص تصمیم گیری در حاشیه بافت تاریخی، آثار و بناهای با ارزشی چون میدان نقش جهان به گونه ای عمل شود تا شاهد ماندگاری چنین بناهایی برای آیندگان باشیم و این میراث را آنگونه که گذشتگان در اختیار ما قرار دادند ما به نسل های بعدی برسانیم تا فرزندان ما نیز بدانند که قدمت و تاریخ ایران چگونه بوده است و هنوز بعد از سالیان سال باقی مانده است.

چندی پیش بود که ساخت برج جهان نما در مجاورت این بنا باعث شد که نقش جهان در معرض حذف از میراث جهانی قرار گیرد و اکنون با ساخت این خیابان، معضلی جدید گریبانگیر این بنا شده است.