گزارش نشست مجله ابادي

روز 25 بهمن ماه 1393، نشستی با حضور وزیر راه و شهرسازی، آقای دکتر آخوندی، به دعوت آقای دکتر حناچی معاونت معماری و شهرسازی این وزارت‌خانه در سالن گردهمایی‌های وزارت راه و شهرسازی و با حضور جمع زیادی از مسئولان و کارشناسان و نویسندگان نشریه‌ها و سایت‌های تخصصی معماری و شهرسازی برگزار شد.
در دعوت نامه این نشست، محورهای بحث و تبادل نظر در سه مورد زیر عنوان شده بود:
1.    هدف از انتشار نشریه (تحت مدیریت جنابعالی)، مخاطبین آن و نیز رویکرد نشریه.
2.    نقطه نظرات برای رفع موانع و نیز دیدگاه‌های آینده نگرانه برای توسعه کیفی نشریات معماری و شهرسازی و ضرورت استقبال مخاطبین.
3.    نقش سازنده و تأثیرات شایسته نشریات و سایت‌های تخصصی در پدید آمدن طرح‌های برجسته معماری و شهرسازی کشور.
با چنین دستور کاری، سایت معمار نت نیز در جلسه‌های هم‌اندیشی خود متنی را تهیه کرد تا به موارد سه گانه فوق پاسخ دهد. اما خانم صادقی دبیر نشست، در آغاز، انگیزه برگزاری این نشست را هم‌اندیشی برای دوباره راه اندازی مجله آبادی عنوان کرد. وی گفت که پس از وقفه سه ساله در انتشار این فصل‌نامه، مدیریت جدید قصد دارد این مجله را با رویکردی جدید، با اتکاء به راهنمایی‌های شما انتشار دهد. آقای دکتر حناچی نیز در سخنان خود عنوان کرد که 24 سال از بنیان‌گذاری مجله آبادی می‌گذرد. این مجله تا کنون سه دوره را طی کرده‌است و در فاصله هر دوره وقفه‌ای داشته و برپایه مدیریت و رویکرد جدید سامان یافته و به انتشار خود ادامه داده است. یکی از اصلی‌ترین هدف‌های این مجله، ترویجی است و در دنبال کردن این هدف، در دوره‌هایی هم جریان ساز بود. تلاش این نشریه بر آن بوده که به بخش خاصی گرایش نیابد. اکنون در آستانه دوره جدید انتشار، کوشش بر آن است که این نشریه از مجله‌ای متکی به دولت خارج شود. وی آقای دکتر کیانی، سردبیر دوره پیشین مجله را به عنوان سردبیر دوره جدید معرفی کرد.
آقای کیانی در سخنان خود، ضمن بیان تاریخچه‌ای از انتشار مجله، به زمینه‌های شکل‌گیری آن اشاره داشت: در آغاز دهه 70 نشریه تخصصی در زمینه معماری و شهرسازی وجود نداشت. در حالی که ساخت و سازها رو به اوج بود و ساختمان‌ها با کمیت زیاد، اما بدون اندیشه‌ای راهنما رو به رشد بودند. در این زمان مجله آبادی تنها نشریه تخصصی کوشید که جای خالی اندیشه ورزی را پر کند. پس از آن به‌تدریج چند مجله تخصصی دیگر ظهور کردند. مجله آبادی نیز پس از 35 شماره در زمستان 1378 متوقف شد. پس از آن با 2.5 سال وقفه، بالاخره در پاییز سال 1381 بار دیگر با ترکیبی جدید، به صورت رنگی و با موضوع خاص برای هر شماره آغاز  به کار کرد و تا سال 1390 ادامه یافت. اکنون می‌توانیم برای بار سوم آن را راه‌اندازی کنیم. اکنون 20 نشریه علمی ـ پژوهشی و 30 نشریه با رویکرد معماری با مدیریت بخش خصوصی وجود دارند و انتشار آن‌ها بدون وقفه ادامه دارد. وی سپس فهرستی از موضوع‌هایی که مجله آبادی به آن‌ها پرداخته است، ارائه کرد. و در پایان از حاضران در نشست درخواست کرد که برای آینده مجله چه رویکرد و نقشی را می‌توان انتظار داشت. آقای کیانی تا پایان نشست، مدیریت گفت و گو را بر عهده داشت.
آقای جواد مهدی‌زاده از مجله جستارهای شهرسازی نخستین سخن‌ران از جمع دعوت‌شدگان بود. وی به معرفی این مجله پرداخت: این مجله در زمینه شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری است و اکنون وارد یازدهمین سال خود شده است. وظایف این مجله در سه زمینه است: 1. تعادل و تعامل میان سه بخش دولت، دانشگاه و حرفه در زمینه‌های شهری، 2. تولید دانش و اندیشه. چرا که به دلیل شرایط روزمره در نظام اندیشه و زبان دچار پاشیدگی شده‌ایم. ت.ان نقد و ارزیابی را از دست داده‌ایم. ترجمه‌های مغلوط و غیر مرتبط، وجه غالب مقاله‌های منشر شده است و تولید اندیشه کم‌ترین وجه را دارد. 3. تلاش برای توسعه رسانه های عمومی. 
سپس اقای کیانی نوبت بعدی را به آقای مهندس زین‌الدین دادند. ایشان در پاسخ به درخواست مندرج در دعوت‌نامه، به اولین مورد، یعنی مخاطبان پرداخت: ما مخاطبان را به‌خوبی شما نمی‌شناسیم، تنها می‌دانیم که بازار بسیار خوبی برای معماری وجود دارد. تعداد زیادی دانشکده معماری با کمیت زیاد به آموزش معماران می‌پردازند. اما این معماران جوان از تعلیمات لازم بهره نمی‌برند. از این رو، نشریاتی همچون آبادی می‌توانند این خلاء را پر کنند. من باور ندارم که باید از کلیات شروع کنیم. بلکه برعکس، تعلیم باید از مصادیق آغاز شود. پس از آن معمار می‌تواند انتزاع کرده و کلیات را به‌وجود آورد. با شرایط و رویکردهای کنونی، نشریه‌های معماری خاصیتی ندارند. خوانندگان آن‌ها افرادی خواهند شد که ذخیره تعلیماتی‌شان حداقل است. فارغ‌التحصیلان معماری تا دو سال نقشه می‌کشند و استراتژی ندارند، کوچک‌ترین اطلاعی از تاریخ معماری و هنر ندارند. معمار کم اطلاع، کم سلیقه خواهد شد.
سخن‌ران بعدی آقای دکتر پرویز پیران بود: دانشگاه‌ها را سترون هستند که در فضایی از هرج و مرج و شارلاتانیسم غوطه می‌خورند. در حالی که علاقه‌مندی بسیاری در جوانان وجود دارد. نشریات کنونی تنها به تکرار دائمی یک سطح محدود از دانش می‌پردازند. با مصداق‌های آقای زین‌الدین موافقم، اما پیش از آن، معماری از نبود نظریه در رنج است و محوریت نظریه جایگاه بحث‌ها را مشخص می‌سازد. می‌گویند که در ایران سه نظریه معماری وجود دارد که این یعنی فاجعه. که دلیل آن رویکرد نظریه ستیزی در وزارت مسکن و شهرسازی است. همین امر به فقر نظریه منجر شده و پیامد آن آشفتگی و بحران است. تنها نقد بی‌رحمانه کارگشا است.
آقای دکتر مصطفی بهزادفر از مجله آرمان‌شهر به عنوان سخن‌ران بعدی، ضمن اعتراض به سحن آقای پیران درباره هرج و مرج و شارلاتانیسم در دانشگاه، رویکرد نشریه زیر مسئولیت خود را در زمینه‌های آموزشی، پژوهشی، فن‌آوری و صنعت‌گری دانست. وی خود را پایه‌گذار پنج نشریه معرفی کرد که معتقد است روند نشریه‌های معماری در کشور در بیست سال گذشته مسیر خوبی را طی کرده‌ و بالاترین سطح را با مورد کاوی داشته اند. پیشنهاد ایشان برای نشریه آبادی، پایداری این مجله و انتشار دو مجله با دو نوع رویکرد متفاوت است. رویکرد نخست، تکنیکی و تخصصی با ویژگی علمی ـ پژوهشی است که برای حرفه‌مندان منتشر می‌شود و به کیوسک نمی‌رود، زیرا خریدار و مخاطب عام ندارد. نشریه دوم نیز می‌تواند همچون همه نشریه‌های معماری عامه‌پسند و برای مخاطبان عام، ازجمله دانشجویان و علاقه‌مندان معماری باشد.
آقای دکتر اسکندر مختاری در تقابل با سخن‌ران قبلی گفت: هنگامی که صحبت از مجله علمی ـ پژوهشی می‌شود، تنم می‌لرزد، زیرا چیزی به‌جز ریاکاری در آن دیده نمی‌شود. تعداد از اعضای هیأت علمی آن را قبضه کرده و برای بالا بردن رتبه خود تنها به چاپ مقالات خود می‌پردازند. وی سیر مقالات در نشریه‌های معماری را در ابتدا بر اساس تقاضا دانست که تا دوره‌ای روند درستی را طی می‌کرد. اما پس از مدتی به سوی ترجمه گرایش یافت. ترجمه‌هایی بدون هدف، بدون سیاست، مغلوط و پر اشتباه. آقای مختاری دوره کنونی را نوعی نوزایی جوامع شهری توصیف کرد که مجله‌های معماری و شهرسازی باید در دو زمینه فعالیت کنند: 1. برنامه توسعه ملی را هدف قرار دهند، 2. انعکاس دهنده فضای حرفه‌ای باشند، چه خوب و چه بد.
سپس آقای دکتر آخوندی، وزیر راه و شهرسازی به بیان نقطه نظرات خود پرداخت. وی سه محور را در زمینه معماری و شهرسازی مهم دانست و از اندیش‌مندان دعوت کرد به تمرکز بر آن‌ها بپردازند. نخست آن که شهرها به مکان‌هایی غیر قابل سکونت تبدیل می‌شوند. این وضعیت در چند سال گذشته برایمان باور کردنی نبود، اما اکنون کاملاً پیشِ روی ما است و باید برای برخورد با این شرایط به اندیشه بپردازیم. دوم، جابه‌جایی در درون و بیرون شهرها به مشکل جدی و حاد تبدیل شده و اندیش‌مندان این حوزه باید به فکر چاره‌جویی برای آن باشند. سوم، موضوع مدرن شدن و جهانی شدن است که گریزی از آن نیست. نمی‌توانیم زندگی کنونی را بدون ارتباطات جهانی در نظر بگیریم. از این رو، لازم است که شهرهایمان را با این شرایط تعریف کنیم. شرایط کنونی بسیار سخت است و معلوم نیست که به کدام سمت می‌رویم. از نظر من نظریه تکامل و پیشرفت پذیرفتنی نیست. اندیشه‌های ما برای ما تعهد و مسئولیت به‌وجود می‌آورند و مأموریتی را به ما واگذار می‌کنند. معماری هر ملت نماد تفکر او است. از این رو، این آشفتگی که در این معماری و شهرسازی وحشی ما رخ داده، نمادی از آشفتگی در همه چیز ما است. هنگامی که به سوداگری شهری برخوردیم، هیچ‌کس نتوانست در برابر آن مقاومت کند. قدرت تخریب‌گری آن‌ها از مغول‌ها هم بیش‌تر و گرفتاری ما در برابر آن‌ها به‌مراتب جدی‌تر است. باید از یک جایی تصمیم بگیریم و مسیر را عوض کنیم. اگر نخواهیم چرخشی جدی در شهرسازی‌مان داشته باشیم، آینده تیره و تاری در انتظارمان است. باید به سوی شهرهایی برویم که سکونت در آن لذت بخش و فرح‌بخش باشد.
پس از آن، آقای دکتر آخوندی به دلیل فشردگی برنامه هایشان، نشست را ترک کردند. سخن‌ران بعدی آقای افشار نادری به نیابت از طرف خانم بسکی و از سوی مجله معمار بودند: مجله معمار که در سال 1376 پایه‌گذاری شد، در تداوم خط مشی مجله آبادی بود. ما نه اهداف و نه ایده‌های بزرگ داریم. فقط کوشش می‌کنیم رویدادها و اخبار مربوط به معماری را انعکاس دهیم. ابتکار جایزه معمار از سوی ما بود. ما تولید کننده اندیشه نیستیم و بنابراین اگر قرار باشد که فکری تولید شود باید از درون اندیشمندان این عرصه باشد و نه از سوی مطبوعات.
آقای کوپایی از طرف ماهنامه دانش نما در اصفهان: تأسیس این ماهنامه با مجله آبادی هم زمان بود. تا کنون 120 مجلد از نشریه منتشر شده، 35 ویژه نامه تخصصی و 75 خبرنامه منتشر کرده است. ما با سایر نشریات تخصصی در زمینه‌های مرتبط ارتباط داریم و تاکنون از کمک‌های دولتی بی بهره بودیم. و البته معتقدیم که دولت باید به نشریه‌های مستقل در بخش خصوصی کمک کند.
خانم توکلی مهر به نمایندگی از سوی نشریه شهر و منظر: پنج سال است که نشریه را تأسیس کرده‌ایم. از نظر ما نشریه موجودی زنده است که از محیط حرفه‌ای خود تغذیه می‌شود. آن‌چه که در محیط حرفه‌ای وجود داشته باشد، در درون نشریه انعکاس می‌یابد.
آقای مطلب نژاد از فصل‌نامه معماری ایران، سخن‌رانی خود را از متن نوشتاری خواند: 24 سال پیش آقای محمدرضا جودت این نشریه پایه‌گذاری کرد و برای تداوم آن تنها به صبر و حوصله اتکا کردیم.
آقای معماریان از سوی نشریه‌های مطالعات معماری در دانشگاه کاشان و اتدیشه معماری در دانشگاه قزوین: برای مبارزه با پدیده سوداگری شهری نیازمند پشتوانه فرهنگی هستیم. همه گروه‌های حوزه اندیشه‌ای، از جمله مجله‌ها، استادان دانشگاه، مهندسان مشاور، مستولان و حتی ائمه جمعه باید در این تلاش سهیم باشند. اما اگر حواسمان نباشد همه این عوامل می‌توانند به سربازان سوداگران شهری تبدیل شوند. تا کنون شاهد بودیم که چگونه همه آن‌ها در فرایندهای سوداگری وارد شده و به شهر لطمه زده‌اند. اما در باره این نشریه‌ها، دست کم مانع تراشی نکنند. با وجود زحمات زیادی که برای برپایی این نشریه‌ها کرده ایم، اما وزارت علوم می‌خواهد آن‌ها را تعطیل کند.
آقای سعید نخعی از مجله شارستان: ما برای مجله خودمان از مانیفست آغاز کردیم و هر بار برای بازبینی نشریه و کارهایی که کردیم و فعالیت‌های پیشِ رو، به آن مراجعه کردیم. پیشنهاد ما برای مجله آبادی نیز تهیه چنین مانیفستی است. مسأله ما در مجله شارستان، دیالوگ جهانی و شناسایی موضوع‌هایی است که ادبیات ما را کامل کند. ما هیچ مطلبی را از اینترنت نگرفتیم و سعی کردیم مطلبی را چاپ کنیم که تاکنون در هیچ نشریه‌ای به چاپ نرسیده است. ما به مجله آبادی پیشنهاد می‌کنیم که به موضوع‌های استراتژیک برای تولید اندیشه در عرصه عمومی بپردازد. اما پیش از هر چیز نباید عجله کنند، بلکه با فکر و اندیشه قدم بردارد.
آقای یار احمدی از مجله همشهری معماری: این مجله چهار سال بیش تر عمر ندارد. هم مجله جوان است و هم کارکنان آن جوانان تازه کار و اغلب دانشجو هستند و از این رو در فضای خارج از هژمونی معماری قرار دارد، بنابراین  نشریه پرسش‌گری است.
آقای یاشار سلطانی از سایت معماری نیوز: شش سال از فعالیت معماری نیوز می‌گذرد. ما نبود فضای نقد جدی در مسایل معماری و شهری را احساس کردیم. خیلی از نشریه‌ها به طور جدی به این نقدها نمی‌پردازند. اما ما به دلیل جوانی و ناپختگی وارد این عرصه شدیم و هزینه‌های آن را پرداختیم.
آقای فرهاد احمدی، معمار، به عنوان آخرین سخن‌ران از جمع دعوت شدگان: قبل از هر چیز باید بحث‌های نظری هر نشریه مشخص شوند. در نبود نظریه معماری، این سوداگری شهری است که معماری ما را هدایت می‌کند. اگر ما وارد بحران شده‌ایم چرا برای گذر از آن اقدامی نمی‌کنیم؟ مسأله زیباشناسی در معماری موضوعی فرعی است و معماری ما درگیر مسأله‌های مهم‌تری است.
سرانجام آقای حناچی به عنوان دعوت کننده و در پاسخ به برخی موضوع‌ها گفت: در مدت تصدی مجدد در وزارت‌خانه و مسئولیت مجله آبادی، تلاش‌های زیادی شده است که هنوز نمی‌توان آن‌ها را دید و اثرات آن‌ها بعدها آشکار می‌شود. همه کوشش ما بر تصحیح روندهای معیوب است. اما به هر حال عمق فاجعه بسیار زیاد است.
در پایان به دلیل نبود وقت، سایر دعوت شدگان، از جمله سایت معمارنت، امکان اظهار نظر نیافتند و قرار بر آن شد که همه دعوت شدگان، مطالب و نظرات خود را به‌طور نوشتاری در اختیار مسئولان مجله آبادی بگذارند تا در نخستین شمار دوره جدید مجله، به چاپ برسند.