معرفی روستاهای تاریخی ایران

شناسنامه:
عنوان: روستاهای تاریخی ایران (جلد اول)
ناشر: انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
سال نشر: تهران- 1391
زیر نظر: معاونت عمران روستایی بنیاد مسکن
عکاسی و مدیریت هنری: مجتبی آقایی سربرزه
متن: فرزانه جلایر
ترجمه: مجتبی صفاپور رشوانلو
مدیریت طرح: غلامرضا مجیدی و حسن رضایی

معمارنت- معاونت عمران روستایی بنیاد مسکن در راستای برنامه‌های سوم و چهارم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، در مجموع 56 روستای منتخب در سطح کشور را که دارای بافت باارزش هستند با هدف حفظ و احیای بافت سنتی و ارزشمند روستاهای تاریخی، ایجاد زمینه‌های توسعه گردشگری، تأکید بر رویکردهای زیبایی شناسی مبتنی بر ویژگی‌ها و پتانسیل‌های موجود، بهبود وضعیت بافت روستا برای اهالی و باززنده سازی دانش بومی ساخت و ساز و طراحی محیط روستایی، انتخاب نموده است.

در این راستا کتاب حاضر با عنوان «روستاهای تاریخی ایران» با مجموعه‌ای از عکس‌های نفیس و مقدمه‌ای در تعریف روستا و بافت روستاهای تاریخی ایران به معرفی اجمالی ویژگی‌های طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، معماری و منظر 15 روستا از مجموعۀ فوق به زبان فارسی و انگلیسی، به انضمام مجموعه‌ای از عکس‌های توصیفی آنها می‌پردازد.

این روستا‌ها که به ترتیب حروف الفبا عبارتند از: اسپیدان، اسلامیه، اُشتِبین، اورامان تخت، زَنوزَق، زیارت، سیمین ابرو، فورگ، فَهرَج، قلعه بالا، کَزَج، کَندِلوس، کَنگ، لافت و وَرکانه، هر کدام با ویژگی‌های منحصربه‍ ‌فرد خود، در قالب تصاویری که هر یک شور و احساس خاصی را در مخاطب خود برمی‌انگیزد، معرفی شده‌اند.

همانگونه که در مقدمه کتاب نیز آورده شده «روستا مجموعه‌ای از ساخته‌ها، رفتارها و باورهای انسانی است. روستا نتیجۀ کشف استعداد محیط توسط انسان بر مبنای رفع یکی از نیازهای وی می‌باشد و نحوۀ شکل‌گیری آن در رابطه با معیشت اوست. در این مقام، ساخته‌های انسانی، انکشافی حاصل از تعامل دوسویۀ انسان و محیط و نتیجۀ آن به‌شدت هم‌رنگ با محیط است و در فرایند تکوین آن، استعداد محیط از قوه به فعل و از ناپیدایی به پیدایی می‌رسد، و معماری نیز به عنوان شکلی از این انکشاف، در هر جغرافیایی به رنگ همان جغرافیاست».

در رابطه با تصاویر کتاب که به حق زبان گویایی است که کلام در برابر آن سر تعظیم فرود می‌آورد، ذکر این نکته بجاست که بهره‌گیری از عنصر نور طبیعی در عکس‌ها نقش محوری دارد. از این جهت غالب تصاویر هر کدام از این مجموعه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی، با سایه روشن‌های اسرارآمیز و با نمایی کلی ازاین فضاها در اوایل صبح آغاز می‌شود و با حرکتی آرام در طول روز به معرفی ویژگی‌های خاص هر کدام از این روستاها مبادرت می‌ورزد و در نهایت به غروب و شب که نمادی از آرامش، سکوت و درون‌گرایی چنین مکان‌هایی است، ختم می‌شود.

امروزه با وجود آنکه هر کدام از ما ریشه در مکانی داشته‌ایم که روزی با عناوینی چون: ده، دهات، آبادی، روستا و غیره، عجین بوده است، با تسلط مدرنیته و خرد ابزاری این بعد و پیشینۀ زندگی خود را به دست فراموشی سپرده‌ و به انسان‌های شهر زده‌ای مبدل شده‌ایم. از این روی خود را فاقد هرگونه پیوستگی فرهنگی و تاریخی با چنین محیط‌هایی می‌دانیم که در واقع اساس هماهنگی و همسویی با طبیعت را در درون انسان برمی‌انگیزد. بنابراین برداشتن گام‌هایی در راستای معرفی و بازاندیشی در محیط‌های روستایی بسیار حائز اهمیت است و نشر چنین کتاب‌هایی علاوه بر چشم‌نوازی از طریق تصاویری زیبا، گامی به سوی شناخت فرهنگ و اصالت تاریخی و جغرافیایی سرزمین خودمان می‌باشد.