گزارش یادمان جایزۀ معماری میرمیران

معمارنت- فروردین امسال هفتمین سال درگذشت «سید هادی میرمیران» بود. در این هفتمین سال به رسم هر اردیبهشت بنیاد میرمیران طی جشنی برای روز معمار، جایزۀ به یادگار مانده از او را به برگزیدگان مسابقۀ طراحی امسال اهدا کرد.

جشن روز معمار، یادمان و جایزۀ معماری میرمیران چهارشنبه چهارم اردیبهشت ماه در خانۀ هنرمندان برگزار شد و در آن اساتیدی چون ایرج اعتصام، نسرین فقیه، رحیمی مجرد و محمود گلابچی سخنرانی کردند، فیلم کوتاهی از عباس کیارستمی، یکی از داوران مسابقه و خلاصه‌ای از فیلم مراسم جایزۀ میرمیران پیشین نمایش داده شده و پیام‌های ارسالی از سوی علی نیکزاد، وزیر راه، مسکن و شهرسازی؛ سید مهدی هاشمی، رئیس سازمان نظام مهندسی و انجمن دوستداران اصفهان خوانده شد.

در نهایت نیز از شانزده طرح برگزیده تجلیل به عمل آمد و به رتبه‌های اول تا سوم که هر کدام نیز دو برنده داشت جوایزی هدیه شد. نمایشگاه آثار برگزیده نیز در حاشیۀ مراسم برپا بود.
 

آغاز سخن
به کلام دکتر اعتصام فکر تاسیس بنیاد میرمیران در زمان حیات او شکل گرفته و علاقه‌مندی‌اش به سرمایه‌گذاری روی جوانان طی فعالیتی فرهنگی در کنار فعالیت حرفه‌ای مبنای این ایده بوده است.

پس از شکل‌گیری بنیاد و تصمیم‌گیری برای اهدای جایزۀ معماری میرمیران، جایزۀ دورۀ اول به شاگرد اول‌های دانشگاه‌های سراسری و آزاد تهران که اتفاقاً هر شش نفر دختر بودند تعلق گرفته، اما در دورۀ بعد این جایزه به 10 مورد از بهترین پایان‌نامه‌های ارائه شده در میان فارغ التحصیلان اهدا شده است. پس از آن در دورۀ سوم شورای برنامه‌ریزی موضوعی با عنوان «معماری در ارتباط با یکی از عناصر طبیعی» (شامل آب، خاک، باد و هوا) را به مسابقه گذارده و پس از این تجربۀ موفق برای دورۀ چهارم با تعیین موضوع «معماری فردا»، بیشتر وارد مباحث تخصصی شده که نتایج آن به گزینش هیات داوران مسابقه در این مراسم اعلام شدند.
 

شرح سخن
غیر از حضور اعضای هیات داوران در مراسم اعلام نتایج، دکتر نسرین فقیه نیز در این شب با عنوان سخنرانی «معماری فردا» شرکت داشت. او سخنانش را با طرح این پرسش آغاز کرد که معماری ایران چگونه می‌تواند جهانی شده و در عرصه‌های بین‌المللی مطرح شود؟ فقیه طی توضیحاتی تحولات تاریخی را بستری برای تحول در رویکردهای معماری دانست و لازمۀ تدارک دیدن رویکردی مناسب برای «معماری فردا» را درک تحولات اطلاعاتی و ارتباطی کنون و در واقع تغییرات سریع دنیای امروز ارزیابی کرد. به گفتۀ این استاد بین‌المللی معماری، نطفۀ این انقلاب علمی در کشف دنیای مجازی توسط اندیشمندان قرن بیستم است که محدودیت‌های زمانی و مکانی را پشت سرمی‌گذارد.

استحالۀ معماری عقلانی به معماری پیشروی امروز، توسط ستارگانی در آسمان معماری رقم خورده است که با درنوردیدن جهان‌های گوناگون و طرح پروژه‌های نوآورانه ذات این تحول شگرف را درک کردند. تحولی که در آن طرح‌های معمارانه بدون نرم‌افزارهای در حال توانمندتر شدن در تصور نمی‌آید. برای این منظور دکتر فقیه چند نکته را دربارۀ فرآیند طراحی یادآور شدند که به قول خود ایشان اگرچه ناگزیر به ترتیب گفته می‌شوند، اما می‌توانند از لحاظ تقدم و تاخر زمانی و یا تلاقی صورت‌های متنوعی داشته باشند:

گاه یک پروژه با ایدۀ متحورانۀ یک معمار آغاز می‌شود و با آزمودنش در دنیای واقع و متعین شدن در حجم و رنگ، شکل خود را می‌یابد. دخالت دادن هیجان‌هایی که دارای منشاهای غیرمعمارانه و گاه برخاسته از طبیعت هستند می‌تواند به تبلور ایده‌هایی متناسبتر با محیط بینجامد.
سپس مرحلۀ ورود این طراحی‌ها به رایانه است. رایانه مرکز اسنادی است که هرقدر معمار حرفه‌ای‌تر باشد بهتر می‌تواند از آن بهره ببرد. امروزه تنوع نرم‌افزارهای پیشرفته و گوناگون امکانی در اختیار طراح است؛ اما پرسش اینجاست که در حوزۀ سیستم‌های پیچیده بازگشت به الگوهای گذشته چگونه می‌تواند انجام شود و این فرآیند چگونه می‌تواند معماری ایرانی را جهانی کند؟ پاسخ فقیه این بود؛ ما میبایست آن هیجان هندسی اولیه را بسط داده و با بهره‌گیری از امکانات دیجیتالی به فرم‌های نامحدود دینامیک برسیم. برای مثال در تصویر طراحی کنسولگری ایران در بانکوک توسط میرمیران، طراح با انعکاس تصویر آب در آب به جای بنا در آب با الهام از نقش آب در معماری‌های ایرانی، سعی کرده خاطرۀ یک هیجان قومی را در یک طرح زنده کرده و به جای تصویر ایستای انعکاس باغ در آب، آن را به تصویری پویا تبدیل کند. در این مرحله پرداختن به اقلیم و نقش دادن آن در طراحی اهمیتی ویژه پیدا می‌کند.

در نهایت طراح به محاسبات سازه خواهد رسید، پس چه بهتر که از ابتدا با مشارکت دادن یک مهندس سازه در فرآیند طراحی، به فکر آن باشد. یک ایدۀ متهورانه در تشریک مساعی با یک مهندس سازه به واقعیت نزدیک شده و بیشتر امکان عملی شدن پیدا می‌کند. نسرین فقیه صحبت خود را با نقل قولی از بالمبو یکی از نوابغ سازه به پایان رساند که مضمونش بر این معنا تکیه داشت که مهندس سازه می‌بایست بداند که چه الگویی برگزیند تا اوج‌ها و فرودهای یک طرح معمارانه در آن فرو نریخته یا متسلب نگردد.

پس از دکتر فقیه، دکتر رحیمی مجرد مدیر مسئول نشریۀ شهرهای جهان و مشاور عالی شهرداری شهر تهران، راجع به طراحی مسابقۀ نقاشی‌ای با عنوان «معماری فردا» برای سنین 8 تا 12 سال و با هدف کشف تصویر مطلوب شهر آینده از دیدگاه نسل آتی و نیز ترویج فرهنگ معماری و شهرسازی با رویکرد به آینده در کودکان و نوجوانان توضیح داد.

دکتر محمود گلابچی، از اعضای هیات داوران مسابقه نیز سخنرانی خود را با پرداختن به این موضوع که چرا موضوع «معماری فردا» برای طرح و بررسی دارای اهمیت است آغاز کرد. او دغدغۀ انسان قرن بیستم را که توانست از روی ماه به کرۀ خاکی کوچکش زمین به عنوان خانۀ خود بنگرد؛ حفظ منابع دانست و برای نقش‌آفرینی تمدن ایرانی در تعین این دغدغۀ جهانی، طرح و گفتگو درمورد این موضوع را ضروری ارزیابی کرد. دکتر گلابچی در آخر نیز از تمام جامعۀ معماران و شهرسازان ایرانی برای همکاری با کرسی یونسکو در ایران برای پیدا کردن راه‌حل های بهتر برای زندگی بهتر در آیندۀ جهان دعوت نمود.

اهدای جوائز:
پس از ایراد سخن از سوی اساتید، دکتر اعتصام بار دیگر بر روی سن حضور یافت تا طرح‌های برگزیدۀ امسال را معرفی کند. بعد از ارائۀ تصاویر پوسترهای طرح‌های برگزیده و برندۀ امسال، هیات داوران برای اهدای جوایز حاضر شدند. غیر از شش طرح برنده در سه رتبۀ نخست در این مراسم از شانزده طرح برگزیدۀ دیگر نیز با لوح تقدیر تجلیل شد. طرح‌های اول، دوم و سوم لوح تقدیری از سوی بنیاد میرمیران، لوح تقدیری از سوی کرسی یونسکو و به ترتیب شصت میلیون ریال، سه میلیون ریال و پانزده میلیون ریال جایزۀ نقدی دریافت کردند. مراسم یادمان و جایزۀ میرمیران 1392 نیز با پذیرایی از حضار به پایان رسید.