افزودن دیدگاه جدید

در این شهر برای احداث یک پل روگذر بیش از ۱۰ میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی شده است1. سوال اینجا است که در شهرِ کوچکِ ۹۰ هزار نفری چه گره‌گاه ترافیکی‌ای وجود دارد که برای حل آن هیچ راهی جز ایجاد پل روگذر در مرکز شهر نیست؟ و چرا مسئولان این شهر بر احداث این روگذار اصرار دارند در حالی که مدیران و فعالان حوزه میراث فرهنگی سایت این پروژه را محوطه‌ای باستانی می‌دانند و معتقدند چنین پروژه‌ای میراث ملی محوطه چغاگاوانه را تخریب می‌کند.

تصویر 1- تپه چغاگاوانه در شهر اسلام‌آباد غرب

قدمت محوطه پیشاباستانی چغاگاوانه در شهر اسلام‌آباد غرب به بیش از ده هزار سال می‌رسد یعنی به دورانی قدیمی‌تر از تمدن ایلامی. در حفاری‌های باستان‌شناسانه این محوطه آثاری از اعصار نوسنگی، مس و آهن کشف شده است. این محوطه در سال ۱۳۴۸ ثبت ملی شده است و در نخستین کاوش‌های آن در سال ۱۳۴۹ تعدادِ ۵۶ لوحِ گِلی سالم منقوش به خط میخیِ دوره بابل قدیم کشف شده است که بیش از ۳۸۰۰ سال قدمت دارند. درباره اهمیت مضاعف این محوطه، خبرگزاری ایرنا به نقل از شبکه ان.بی.سی گزارش کرده است که نتیجه مطالعات اخیر بر روی تپه چغاگاوانه نشان می‌دهد که برخلاف فرضیات قدیمی که منشأ پیدایش کشاورزی اولیه را عراق، ترکیه، اردن و سوریه می‌دانستند، کشاورزی اولیه در ایران پدید آمده است. این گزارش می‌گوید باستان‌شناسانِ دانشگاهِ توبینگنِ آلمان با بررسی بقایایی از دانه‌های گندم، جو و عدس در محوطه چغاگاوانه به این یافته‌ها رسیده‌اند که مربوط به جمیعت کوچکی از انسان‌ها بوده که ۱۲ هزار سال پیش در این منطقه زندگی و کشاورزی می‌کرده‌اند.

محوطه ملموس چغاگاوانه در حال حاضر یک هکتار است اما به گفته کارشناسان میراث فرهنگی بخش وسیع این محوطه باستانی طی سده‌ها در زیر رسوبات مدفون شده است و در دهه‌های اخیر هم ساخت‌وسازهای شهری در اطراف تپه این بخش را کاملاً پوشانده است. در نتیجه از نظر عموم و برخی مسئولان، محوطه باستانی به همان بخش ملموس که به‌صورت تپه به‌جا مانده است منحصر است. این تپه در حال حاضر ۲۵ متر از سطح زمین‌های اطرافش بالاتر است و اطراف آن را خانه‌های مسکونی ساخته‌اند. بر اساس مشاهدات خبرنگار ایرنا وتصاویری که این خبرگزاری منتشر کرده است برخی از واحدهای مسکونی و تجاری تنها چند متر با تپه فاصله دارند و حتی برای احداث برخی ساختمان‌ها تپه را تراشیده‌اند. همچنین به‌دلیل اینکه محوطه حصار و نگهبان ندارد بسیاری از مردم اهمیت آن را نمی‌دانند و حتی در اطراف آن زباله و نخاله ساختمانی تخلیه می‌شود.

تصویر 2- تخلیه زباله در محوطه چغاگاوانه- عکس از ایرنا

اینک گویا قرار است ضربه کاری را به محوطه ده هزار ساله پل روگذر شهر بزند. بنا به گزارش ایرنا در ۱۷ مهر ۹۸، سایت پروژه پل روگذر در ۴۰ متری غرب تپه ایجاد شده است و در آن گودبرداری کرده‌اند. اداره‌کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه نیز اعلام کرده کهه در زیر سایتی که شهرداری برای ایجاد پل انتحاب کرده، آثار تاریخی وجود دارد و در حفاری‌های اخیر نیز بقایای استخوان انسان کشف شده است. مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه اجرای طرح روگذر را «تخریب یک ثروت ملی» دانسته و گفته به دستگاه قضایی برای توقف اجرای پروژه درخواست فرستاده‌اند اما هنوز جوابی به نامه اداره کل میراث فرهنگی استان داده نشده است.

در حال حاضر شهرداری و شورای شهر اسلام‌آباد غرب و استانداری کرمانشاه طرفدار اِجرای پروژه روگذر در جنب چغاگاوانه‌اند. موافقان معتقدند که سایت پروژه خارج از محوطه باستانی است و با تپه فاصله دارد و قرارداد منعقد شده با پیمانکار هم نباید ملغی شود زیرا در این صورت شهرداری مجبور به پرداخت خسارت به پیمانکار خواهد بود.2 در مقابل، اداره‌کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه، مرکز پژوهش‌های باستان‌شناسی وزارت میراث فرهنگی  و فعالان محیط زیستی کرمانشته با پل روگذر مخالف‌اند و برای توقف کامل پروژه و اصلاح آن تلاش می‌کنند. موافقان می‌گویند مخالفان برای اینکه نظر خود را به کرسی بنشانند موضوع را به شورای تأمین استان برده‌اند تا از این طریق قوانین جاری بر حریم‌های میراثی را دور بزنند و این به‌معنای امنیتی کردنِ موضوعِ میراثی است زیرا شورای تأمین فقط باید در موضوعات امنیتی باید مداخله کند.3 مخالفان پل روگذر هم در مقابل از دادستانی خواسته‌اند که پروژه را ملغی کند و در حال حاضر هم پروژه به دستور استاندار تا تعیین تکلیف نهایی متوقف شده است. مدیرکل میراث‌فرهنگی استان کرمانشاه به صدای میراث گفته است که اکنون نگرانی این است که در صورت تاخیر در صدور دستور دادستانی اسلام‌آباد غرب برای توقف پروژه شهرداری در تپه چغاگاوانه، در یک تصمیم ناگهانی، مدیران شهری اسلام‌آباد غرب پروژه ایجاد تقاطع غیرهمسطح در تپه چغاگاوانه را آغاز کنند و لایه‌های تاریخی و آثار موجود در این تپه باستانی برای همیشه از دست برود.4

تصویر 3- تپه چغاگاوانه در اسلام‌آباد غرب. (تصاویر بیشتر)