ديدگاه هاي حاكم بر طرح بزرگراه نواب

بررسی دیدگاه‌های حاکم بر طرح بزرگ‌راه نواب، با تأکید بر چالش‌های مالی و اقتصادی
فصل‌نامه هفت شهر، شماره 15 و 16، سال هفتم، بهار و تابستان 1383

این گزارش در سال 1381 تدوین شد وچاپ آن در فصل نامه هفت شهر تا سال 1383 به طول انجامید. پس از آن چندین مقاله و کتاب درباره تجربه بزرگ‌راه نواب نوشته شده است. از آن‌جا که این مقاله، به سادگی در دسترس خوانندگان نیست، معمارنت بار دیگر اقدام به انتشار آن می‌کند.

چکیده:
قرار بر آن بود که بزرگ‌راه نواب در تداوم بزرگ‌راه چمران به روان‌بخشی ترافیکی شمالی ـ جنوبی تهران و تکمیل شبکه بزرگ‌راهی این شهر بپردازد. اما در زمان اجرای طرح، بدنه سازی این بزرگ‌راه نیز به میان کشیده شد که هدف از آن، از دیدگاه کالبدی، طرح الگویی برای بازسازی بافت‌های فرسوده و ایجاد لبه شهری زیبا و سامان‌یافته، از دیدگاه کلان اقتصادی، کاهش هزینه‌های مرئی و نامرئی حمل و نقل، تولید مسکن ارزان قیمت و تأثیر بر بازار مسکن و سامان‌دهی مراکز تجاری شهر، از دیدگاه خرد اقتصادی، تأمین هزینه‌های احداث بزرگ‌راه از محل سود ناشی از فروش واحدهای مسکونی، اداری و تجاری و بالاخره از دیدگاه اجتماعی، کاهش آسیب زایی ناشی از بازسازی بافت‌های فرسوده، نفوذ زندگی جدید به درون بافت‌های کهنه، ایجاد انگیزه برای ماندگاری اقشار جوان و جلوگیری از جابه‌جایی جمعیت بود.
این گزارش با نقد این دیدگاه‌ها، شرایط کنونی طرح را منطبق بر اهداف طرح نمی‌داند. در دیدگاه ترافیکی، به دلیل تأکید بر شبکه حمل و نقل خصوصی، در دیدگاه کالبدی به دلیل در نظر نگرفتن ترکیب حجم‌ها، فضاها و چشم‌اندازها در تعامل با محیط پیرامونی و نادیده گرفتن مسایل زیست‌محیطی، در دیدگاه اقتصادی به دلیلی توجه نکردن به ابعاد تأثیرگذاری بدنه این بزرگ‌راه بر اقتصاد کلانِ شهر تهران و تأکید بر دیدگاه خردنگر اقتصادی برای تأمین هزینه‌های احداث بزرگ راه و در دیدگاه اجتماعی، توجه نکردن به مشکلات اجتماعی ناشی از حضور مجتمع‌های آپارتمانی در محله‌های اقشار کم درآمد و ایجاد فضاهای بدون متولی و فضاهایی دور از کنترل اجتماعی، این طرح ناموفق و پر مسأله شده است.