چایخانه بوا نووا / آلوارو سیزا

لسا دا پالمییرا، پرتغال - 1963

بدون شک تعریف معماری امروز جهان، بدون آثار و عقاید آلوارو سیزا، جامع نخواهد بود.

 اقبال سیزا با زندگی و فعالییت در انتهای جهان شکل می گیرد. جایی که تا پانصد سال پیش واقعا پایان خشکی قاره ها بوده است. سواحلی که قرن ها، کشتی های بی شمار و دریانوردان با تجربه با امید یافتن سرزمین های ادویه و چای از آن لنگر کشیده اند. سواحلی که امروز و بر روی صخره های آن، چایخانه ای که در سال های آغازین ده شصت ساخته شده، به نوعی یاد آور داستان این منتهی الیه دنیاست.

طرح این بنا که در زمره اولین آثار سیزا به شمار می آید، منتج از  یک مسابقه معماری در سال 1956 است که فرناندو تاورا برنده آن می گردد. معمار معروف اهل پرتغال که پس از مشخص شدن محل دقیق ساخت، به دلیل همجواری آن با زادگاه همکار جوانش آلوارو سیزا و آشنایی و انس او با این محل، ادامه کار را به او می سپارد.

در پرتغال دهه شصت هنوز امکان معماری در ارتباط تنگاتنگ با محیط، وجود دارد، در نتیجه طراحی و ساخت این چایخانه نیازمند بررسی های دقیق آب و هوایی، جزر و مد های اقیانوسی، پوشش های گیاهی و ساختمان صخره ها در این لبه برنده اقیانوس اطلس شرقی است. عواملی که اندکی دورتر نباید ارتباط خود با شهر، خیابان ها، و دنیای متمدن را نیز از یاد ببرد.و سیزا چقدر در هماهنگی و به هم پیوستن این دو موضوع موفق بوده است.
 

دسترسی به چایخانه از طریق توقفگاهی در فاصله 300 متری راه اصلی و توسط مجموعه ای از سکو ها و پلکان ها صورت می گیرد.

ورودی ساختمان دارای سقفی بسیار سبک و دیواره های عظیم سنگی است که به زیبایی با محیط اطراف خود عجین شده است.  

نمای ساختمان با حرکات موجی سنگ های سفید و دیواره هایی از ساروج شنی، چشم اندازهای مهیجی را خلق کرده و به تناوب تصویری از نهان و نمایان شدن صخره ها، دریا و افق را در دور دست به نمایش می گذارد. 

دید غربی چایخانه، فراز صخره ها است و انبار ها و محل کار خدمه، گویی در پشت ساختمان فرو رفته و تنها پنجره ای کوچک و دودکشی رنگی حاکی از وجود آن است.

دو فضای پیشین مجموعه، با شکلی پروانه گونه در طرح، به اطراف خلیجی کوچک باز می شوند و دیواره های آن ها روند طبیعی سایت را دنبال می کند.

مانند اکثر کارهای اولیه سیزا، در اینجا نیز مصالح از تنوع زیادی برخوردارند. دیوارهای گچی، ستون های بتون نمایان، چوب های تزئینی از افریقای استوایی، فلز مس، تراکوتای سرخ رومی و ... .
 

 فضا های رستوران و چایخانه، در ارتباط  نزدیک با محیط  و از دیواره های شیشه ای ساخته شده اند. این دیواره ها در تابستان، باز وبه زیر سطح کف می لغزند. حرکتی که سطح و حجم را به همراه درون و بیرون بنا به زیبایی در هم ادغام می کند و بیننده ای که مستقیما از داخل به سوی فضای باز و کناره اقیانوس در حرکت است، ساختمان را در پشت سر خود محو شده می یابد.

این بنا آن چنان خود را با محیط طبیعی اطرافش همگن کرده است که طوفان شدید چندی پیش که منجر به تخریب و باز سازی کامل آن در سال 1991 گردید، به افسانه ای حاکی از حمله دریا به ساختمان و بلعیدن فضای داخلی آن و تصرف روح و جسم بنا تعبیر شد.