آينده شهري قرن 21

شناسنامه:
عنوان: آینده شهری قرن 21 (برنامه جهانی برای شهرهای قرن بیست و یکم)
نويسنده : پیترهال و اولریخ فایفر
مترجمان : اسماعیل صادقی - ناهید صفایی
ناشر : جامعه مهندسان مشاور ایران
چاپ: ويرايش اول, چاپ اول
سال: 1388
 

نویسنده مطلب : آزاده حق گو
معمارنت- كتاب «آينده شهري قرن 21» نوشتة پيتر هال و اولريخ فايفر، با ترجمه اسماعيل صادقي و ناهيد صفايي و پشتيباني مهندسين مشاور سراوند توسط كميتۀ پژوهش توسعه شهري در جامعه مهندسان مشاور ايران منتشر شده است.

اين كتاب حاصل كار 2 ساله «كميسيون جهاني آينده شهري 21» و «گروه تخصصي» آن به منظور ارائه به كنفرانس جهاني در مورد آينده شهري قرن 21 (سال 2000) مي‌باشد. كارگروه‌هاي تخصصي كنفرانس و نظرات صاحبنظران برجسته در زمينه‌هاي متفاوت از كشورهاي مختلف، در كتاب انعكاس يافته است.

فصل نخست با عنوان «چالش هزاره»، مهمترين چالش‌هاي زندگي شهري قرن 21 در سراسر جهان را از طريق توصيف و تشريح روندهاي شهري در كشورهاي پيشرفته، روبه توسعه و عقب‌افتاده پيش‌بيني مي‌كند. براي شناسايي اين روندها، به زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و شهري توجه و بنابراين اطلاعات ارزشمندي گردآوري شده است.

فصل دوم «روندها و پيامدها: دنياي شهري سال 2025» نام دارد. اين فصل به نيروهاي جمعيت‌شناختي، اجتماعي و زيست محيطي كه نيروهاي محركۀ اساسي شكل‌دهنده دنياي شهري سال 2025 هستند نگاهي مي‌اندازد و در عين حال به الگوي شهري و زندگي شهري متأثر از آنها مي‌پردازد. سياست‌گذاران شهري بايد اين نيروهاي تغييردهنده و اين موانع را در كوتاه‌مدت و ميان‌مدت به صورتي مفروض بپذيرند، اما مي‌توانند آنها را طوري تغيير شكل دهند كه در خدمت اهدافشان باشد. فرايند سياسي كه خود يكي از عوامل محركه است، مي‌تواند اين مسير را به گونه‌اي شكل دهد كه اقتصاد، جامعه، فناوري و فرهنگ توسعه پيدا كند، يعني اين كار بر پايه اصول توسعه انساني پايدار كه از طريق حكمراني شايسته شهري پديد مي‌آيد، انجام دهد. دغدغۀ اصلي فصل دوم اين است كه نيروهاي محرك يا انگيزاننده، نيروهاي اجتناب‌ناپذير يا برگشت‌ناپذير نيستند، و مي‌بايست به پيش شرط لازم براي رشد محلي تبديل شوند. رمز كار اين است كه چگونه بتوان از نيروهاي محرك به گونه‌اي مثبت استفاده كرد و توسعه محلي را ارتقا بخشيد، به نحوي كه اين كار حتماً مطابق با شرايط محلي انجام شود. پرسش مهمي كه تلاش مي‌شود به آن پاسخ داده شود اين است كه دنياي شهري سال 2025 تا چه ميزان مشكلات همگاني را آشكار خواهد كرد و برعكس، دنياي توسعه يافته و رو به توسعه تا چه ميزان با يكديگر متفاوت و يا حتي متضاد خواهند بود.
فصل سوم با عنوان «دو سناريو در دنياي شهري سال 2025»، دو سناريوي محتمل تداوم روندهاي فعلي و سناريوي تغيير آنها را با يكديگر مقايسه مي‌كند.

فصل چهارم «حل و فصل چالش شهري: حكمراني و سياست» نام دارد. اين فصل تلاش مي‌كند براساس سناريوي تغيير روندها، راه‌حل‌هايي را به عنوان سرمشق بخش‌هاي مهم سياست شهري پيشنهاد كند. در اين فصل مفهوم توسعه پايدار شهري بسط مي‌يابد و حكمراني شايسته به مثابه موتور و نيروي محركه سياسي كه عوامل متفاوت توسعه پايدار را در حالت توازن نگه مي‌دارد، مورد توجه قرار مي‌گيرد.

فصل پنجم با عنوان «حكمراني شايسته در عمل: برنامه اجرائي» برنامه‌اي عملي براي شهرهاي دنيا ارائه مي‌دهد و ابزارهاي مورد نياز حكومت‌هاي ملي و شهري براي اجراي آنها را برمي‌شمرد. اين فصل بيان مي‌دارد كه دولت قدرتمند ملي و شهرهاي قدرتمند ناقض يكديگر نيستند، بلكه در واقع مكمل يكديگرند. در گذشته تمركز بيشتر كشورها و تضعيف دولت‌هاي شهري، پيامدهاي منفي در پي داشت، اما خودمختاري محلي براساس اختيارات كافي مي‌تواند توسعه اقتصادي و اجتماعي محلي را بهبود بخشد. شالوده دموكراتيك و نيرومند دولت محلي مي‌تواند نقش موفقيت‌آميز داشته باشد. دولت‌هاي دموكراتيك كه به طور مستقيم با علايق محلي و همچنين فشار روزمره و مصائب مردمشان مواجه مي‌شوند و به طور مستقيم به تقاضاي آنها براي اقدام به منظور رفع مشكلاتشان پاسخ مي‌دهند، مي‌توانند منابع بيشتر و اقدامات مستقيم محلي بيشتري را به پاسخگوئي اختصاص دهند. جهت انجام صحيح وظايف، توازن مناسب قدرت، توزيع عادلانه منابع و چارچوب اثربخشي همكاري بايد به وسيلة دولت‌هاي محلي و پارلمان‌ها، تضمين شود. در فصل پنجم بايدها و نبايدها جهت تحقق اين هدف مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

كتاب آينده شهري قرن 21، به دليل تلاش نويسندگان كتاب جهت مراجعه به واقعيت زندگي شهري، مشاهده روندهاي اصلي، نقد و بررسي آنها، مقايسه تطبيقي آنها با توسعه پايدار شهري، برجسته كردن نمونه‌هايي كه بدون پيروي از برنامه خاص در برخي نقاط جهان به طور تجربي در دست اجراست، جمع‌بندي صحيح اين روش‌ها، و بالاخره تصميم آنها در قالب يك برنامه، كتابي در خور توجه و سودمند است.