افزودن دیدگاه جدید

شناسنامه:
عنوان اصلی :  Planning and urban design standards
سال انتشار : ۲۰۰۶
ناشر : John Wiley and Sons
تعداد صفحات : ۷۲۰
رده کنگره :  ۱۳۸۶  ۵ الف/۲۰۳۱، TH

نویسنده مطلب : آزاده حق گو
معمارنت- كتاب «استانداردهاي برنامه‌ريزي و طراحي شهري» كتاب مرجعي است كه توسط انجمن برنامه‌ريزي آمريكا در سال 2006 تهيه و منتشر شده است. كتاب مجموعه‌اي دانش‌نامه‌اي از موضوعات و مباحث اين رشته علمي را به صورت يكجا و دانش‌نامه‌وار در خود جاي داده است. پال فارمر (Paul Farmer) مديرعامل انجمن برنامه‌ريزي آمريكا و تهيه كننده كتاب، «پيشبرد هنر و علم برنامه‌ريزي به منظور برآوردن نيازهاي آحاد مردم و جامعه» را به عنوان هدف كتاب برمي‌شمرد و معتقد است كه «جوهرة برنامه‌ريزي آن است كه براي سودرساني به همگان، پي جوي هر امري باشد كه به بهبود سكونتگاه‌هاي انساني كمك كند».

با توجه به كمبودها در حوزه شهرسازي و معماري كه گاه از محدوديت منابع علمي و تخصصي ناشي مي‌شود، ترجمه و انتشار اين كتاب مي‌تواند در تقويت بنيۀ فرهنگي و آگاهي بخشي علمي و تخصصي پژوهشگران، برنامه‌ريزان، طراحان و كارشناسان شهري، نقش بسزايي ايفا نمايد. كتاب شامل 6 قسمت: تهيه طرح و انواع طرح‌ها، مديريت زيست محيطي، ساختارها، مكان‌ها و مكان‌سازي، روش‌هاي تحليل و روش‌هاي تحقق‌پذيري مي‌باشد كه هر قسمت در يك جلد ترجمه و چاپ شده است.
كتاب استانداردهاي برنامه‌ريزي و طراحي شهري توسط كميتۀ پژوهش توسعۀ شهري در جامعه مهندسان مشاور ايران به صورت گروهي ترجمه و در شش جلد با حمايت ويژه مهندسان مشاور مختلف شهرسازی منتشرشده است.

جلد يكم: تهيه طرح و انواع طرح
جلد يكم تحت عنوان «تهيه طرح و انواع طرح» با حمايت ويژه مهندسان مشاور آرمانشهر، ديارگاه شهر، سراوند، طرح و معماري و نقش جهان-پارس و با ترجمه خانم‌ها گيتي اعتماد و ماه‌فريد منصوريان و آقايان مصطفي بهزادفر، مجتبي رفيعيان، غلامرضا كاظميان و قاسم ملكي در سال 1386 منتشر شده است.

كتاب شامل 4 بخش است. بخش اول شماي كلي از تهيه طرح را كه در انواع وسيعي از طرح‌ها كاربرد دارد به دست مي‌دهد. بخش دوم به معرفي انواع طرح‌‌ها مي‌پردازد و اهداف و دلايل تهيه هر يك، مؤلفه‌هاي طرح، الزامات و مقررات، رويكردهاي اجرائي و غيره را معرفي مي‌كند.
بخش سوم به عنوان «مشاركت» به نقش مشاركت اجتماعي در تهيه و اجراي طرح اشاره مي‌كند و كنش مشاركت اجتماعي شهروندان و وجود شهروندان فعال در خلق و اداره محيط‌هاي طبيعي و مصنوع را عامل عملكرد بهتر محيط مي‌داند. بر اين اساس نحوة جذب مشاركت مردم، تعيين گروه‌هاي ذي‌نفع و انواع شيوه‌هاي جلب مشاركت اجتماعي از جمله مباحث مطرح شده در اين بخش است.
در بخش چهارم به بحث‌هاي شهرسازي همچون سنت منظرآرايي، باغ شهر، شهر زيبا، منطقه‌گرايي، برنامه‌ريزي مساوات طلب و حمايت‌گر، طرح‌هاي برنامه‌ريزي كاربري زمين، عدالت زيست محيطي و غيره اشاره شده است.

جلد دوم: مديريت زيست محيطي
جلد دوم كتاب تحت عنوان «مديريت زيست محيطي» با پشتيباني مهندسان مشاور شهر و خانه و با ترجمه خانم‌ها ماه فريد منصوريان و نيلوفر نامدار قشقايي در سال 1387 منتشر شده است.
كتاب شامل 5 بخش است. بخش اول كلياتي پيرامون مديريت زيست محيطي و ملاحظات برنامه‌ريزي زيست محيطي مطرح مي‌كند. بخش دوم با عنوان «هوا» به مباحثي همچون استانداردهاي كيفيت هوا، سازمان‌هاي برنامه‌ريزي كلان شهري، منابع توليد آلاينده‌هاي هوا، جزاير حرارتي، طرح‌هاي اجرايي، سياست‌هاي جبراني و الگوهاي توسعه مي‌پردازد.
بخش سوم مباحثي پيرامون «آب» را مطرح مي‌كند. اين بخش مطالبي در رابطه با حوضچه‌هاي آبي، سفره‌هاي آب زيرزميني، حريم‌هاي سيل‌گير، انواع سرزمين‌هاي مرطوب، دشت‌ها و مرداب‌ها را در بر مي‌گيرد. تعاريف، روش‌هاي مدل‌سازي و نقشه‌برداري، راهبردهاي مديريتي، روش‌هاي حفاظتي در حيطۀ «آب» در اين بخش آمده است.

بخش چهارم به «زمين» تعلق دارد و طبقه‌‌بندي و مكانيك خاك، لكه‌ها، كريدورها و ماتريس‌هاي زيستگاهي، پهنه‌هاي اختلال، حفاظت تنوع زيستي و گونه‌هاي مهاجم از جمله مباحث مطرح شده مي‌باشد. در اين بخش به اصطلاحات مرتبط با اين مباحث، رويكردهاي سياست‌گذاري و طراحي، بهترين روش‌هاي مديريتي، قوانين و مقررات اشاره شده است.
بخش پنجم به «مخاطرات» از جمله سيل، گردباد، نشست زيرزمين، امواج سهمگين، زمين‌لرزه‌ها، چاهك‌ها و فرونشست‌ها، آتش‌سوزي‌هاي طبيعي مي‌پردازد و نحوه ارزيابي خطر و پهنه‌هاي آسيب‌پذير و نحوه مقابله با آن را مورد مطالعه قرار مي‌دهد.

جلد سوم استانداردهاي برنامه‌ريزي و طراحي شهري "ساختارها"
جلد سوم كتاب «استانداردهاي برنامه‌ريزي و طراحي شهري» با عنوان «ساختارها» با حمايت ويژه مهندسان مشاور آرمانشهر در سال 1390 منتشر شد. مترجمان اين جلد آقايان مصطفي بهزادفر، فريبرز قرباني‌پور، رضا يوسفي و خانم ماه‌فريد منصوريان هستند.
جلد سه كتاب شامل 6 بخش است. بخش يكم با عنوان «انواع ساختمان» به مباحثي همچون گونه‌هاي مسكوني، اداري، ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني، مدارس، تأسيسات درماني و امثال آن مي‌پردازد. در اين بخش علاوه بر توضيح انواع ساختمان، به نقش هر كدام از گونه‌ها، اصطلاحات مرتبط، ملاحظات، راهنمايي‌هاي طراحي، تجارب موفق، حفاظت از محدوده‌هاي بوم‌شناختي، تراكم، دسترسي و مانند آن اشاره شده است.

بخش دوم شامل مباحث «حمل و نقل» است. پياده‌روها، شبكه‌هاي خياباني، ايجاد فضاي پاركينگ، مسيرهاي دوچرخه‌راني، فرآيند برنامه‌ريزي ترانزيت، فرودگاه و آرام‌سازي ترافيك از جمله موضوعات مطرح شده در اين بخش مي‌باشد. ملاحظات طراحي و برنامه‌ريزي فضاهاي حمل و نقل و بايدها و نبايدهاي اين حوزه در اين بخش گنجانده شده است.
بخش سوم با عنوان «تأسيسات زيربنايي» مباحثي همچون مديريت پسماند، محل‌هاي دفن زباله، شبكه‌هاي فاضلاب، مديريت زهكشي رواناب‌هاي سطحي و سيلاب، تصفيه و سامانه ذخيره و توزيع آب و سامانه زيرساختي بي‌سيم را در بر مي‌گيرد.
بخش چهارم به «علائم» مي‌پردازد. در اين بخش به طبقه‌بندي، محتوا، تعداد و انواع مجاز، استانداردها و مقررات علائم اشاره مي‌شود. همچنين مثال‌هايي از انواع رايج علائم آورده شده است.

بخش پنجم به مبحث «پارك‌ها و فضاي باز» تعلق دارد. طبقه‌بندي فضاهاي باز، مشخصه‌ها، معيارهاي ساخت، برنامه‌ريزي‌هاي حفاظتي، ملاحظات طراحي و برنامه‌ريزي از مباحث مطرح شده در اين بخش مي‌باشد.
بخش ششم با عنوان «كشاورزي و جنگلداري» مباحثي همچون راهبردهاي منطقه‌بندي، سامانه نظارت، روش‌هاي مديريت و پرورش جنگل و فضاهاي كشاورزي را مطرح مي‌نمايد.
بنابرآنچه در معرفي كتاب آمد، محتواي كتاب بيشتر به زيرساخت‌هاي شهري دلالت دارد كه زمينه و بستر موجوديت محيط‌هاي انسان ساخت را تشكيل مي‌دهند. اين كتاب مي‌تواند در آگاهي بخشي از ويژگي‌هاي اين تأسيسات و تجهيزات حياتي و چگونگي مواجهه با آنها در جريان برنامه‌سازي، برنامه‌ريزي، طراحي و اجرا كه از ملزومات سامانه سازنده توسعه است بسيار مؤثر باشد.

جلد چهارم: مكان‌ها و مكان‌سازي
جلد چهارم با نام «مكان‌ها و مكان‌سازي» با حمايت ويژه مهندسان مشاور آرمانشهر، باوند و طرح و معماري با ترجمه خانم دكتر گيتي اعتماد و آقايان دكتر مصطفي بهزادفر و ساسان صالحي ميلاني منتشر شده است.
در بخش اول با عنوان «مناطق» به گونه‌بندي مناطق با رويكردهاي گوناگون و چالش‌هاي تعريف مناطق پرداخته مي‌شود. بخش دوم «نظريه‌هاي فرم شهر» را بيان مي‌كند. ريخت‌شناسي شهري، مدل چرخه حياتي تغيير كاربري زمين، نظريه‌هاي اوليه (پهنه‌هاي هم‌مركز، بخشي و چند هسته‌اي) و نظريه‌هاي جديد (شهر پراكنده، شهر لبه‌اي و شهر حاشيه‌اي) در اين بخش مورد توجه قرار مي‌گيرند. بخش سوم با نام «مكان و نواحي» به معرفي انواع محله و نواحي، اهداف و قابليت‌ها، پيچيدگي‌هاي برنامه‌ريزي و طراحي شهري مي‌پردازد. بخش چهارم به «ملاحظات طراحي» توجه مي‌كند. تحليل محيطي مكان طرح، تحليل شهري، مقياس و تراكم، ايمني، پياده‌مداري، راهنماي طراحي محيطي و انرژي، توسعه بر مبناي كارايي انرژي، زيرساخت‌هاي سبز، سامانه‌هاي راهيابي، منظر خياباني از مباحث مطرح شده در بخش پنجم كتاب است.

جلد پنجم: روش‌هاي تحليل
كتاب روش‌هاي تحليل، جلد پنجم از سري كتاب‌هاي استانداردهاي برنامه‌ريزي و طراحي شهري است. مترجم كتاب خانم دكتر پروين پرتوي و مهندسان مشاور آرمانشهر پشتيبان انتشار كتاب هستند.
اين كتاب در چهار بخش تنظيم شده است. بخش اول برآورد و تحليل تقاضا را در بر مي‌گيرد. برآوردهاي جمعيتي، پايه اقتصادي و اقتصاد سنجي، سنجش نيازهاي مسكن، برآورد ميزان نياز به فضاهاي باز، پارك‌ها و مراكز تفريحي در اين بخش مورد بررسي قرار مي‌گيرند. در بخش دوم به تأثيرات محيطي كه در بر گيرنده مقولاتي همچون شناسايي، ارزيابي، تشريح و اثبات پيامدهاي مطلوب و يا نامطلوب احتمالي ناشي از اجراي پروژه‌ها، فعاليت‌هاي عمراني و يا برنامه‌هاست، پرداخته مي‌شود. تحليل آثار مالي و ترافيكي از ديگر مباحث مطرحه در اين بخش است.

بخش سوم مباحث پيرامون «نقشه‌كشي» مورد بررسي قرار داده است. نقشه‌ها بازنمودي از مكاني مشخص در زماني خاص به منظور انتقال ايده‌هاي معين يا بخش‌هايي از اطلاعات هستند. نقشه‌ها منابع اساسي اطلاعات براي فعاليت‌هاي برنامه‌ريزي و طراحي به شمار مي‌آيد. اين بخش در بر دارنده اطلاعاتي در مورد انواع نقشه‌ها و منابع اطلاعاتي است كه مورد استفاده برنامه‌ريزان و طراحان قرار مي‌گيرد.
بخش چهارم با عنوان ‌«تجسم بخشي» شامل نماي كلي از تجسم بخشي، عينيت بخشي از طريق مونتاژ، تجسم سه بعدي و روش‌هاي ترجيح‌ بعدي است.

جلد ششم: روش‌هاي تحقق‌پذيري
كتاب روش‌هاي تحقق‌پذيري با ترجمه آقاي محمد نفيسي و با همكاري آقايان مجتبي رفيعيان، شاهين ملك‌پور و قاسم ملكي و حمايت مهندسان مشاور سراوند و شهر و خانه منتشر شده است.
از مشكلات عمده در جامعه برنامه‌ريزان و طراحان شهري كشور ما، كمبودهايي است كه چه از لحاظ نظري و چه عملي در زمينه نحوه تحقق‌پذيري طرح‌ها و پروژه‌ها به ويژه در حوزه عمومي به چشم مي‌خورد. جلد ششم كتاب، با تكيه بر فنون اجرايي و عمدتاً نرم‌افزاري، تا حدودي به رفع اين كمبود كمك مي‌كند.

كتاب شامل شش بخش است. بخش يكم با عنوان «نظام حقوقي» به جنبه‌هاي گوناگون نظام حقوق شهري همچون حقوق مالكيت، حق سلطه دولت، تصاحب و تحميل، قانون حفاظت و احياي منابع، قوانين حمل و نقل، سوانح و مقررات منطقه‌بندي مي‌پردازد.
بخش دوم مباحثي همچون تناسب تسهيلات عمومي و مديريت هماهنگ، نواحي رشد شهري، هزينه عوارض جانبي بر توسعه، انتقال و خريد حق توسعه، مميزي رشد هوشمند، پيوند حمل و نقل و كاربري زمين را در بر مي‌گيرد. نگاهداري، محافظت و باز استفاده محور مباحث بخش سوم هستند. در اين بخش به روش‌هاي حفظ فضاهاي باز، اراضي كشاورزي، منظرگاه‌هاي داراي ارزش طبيعي، ساختارهاي تاريخي توجه مي‌شود و تعريف و قوانين مربوط به زمين‌هاي رها شده مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

در بخش چهارم با نام ‌«باززنده‌سازي و توسعه اقتصادي‌» به بحث پيرامون برنامه‌هاي توسعه و عمران، مناطق توانمندسازي و مناطق سرمايه‌گذاري، تأمين مالي از طريق سود ماليات افزوده، پهنه‌هاي توليدي برنامه‌ريزي شده، پهنه‌هاي بهسازي كسب و كار اختصاص يافته است.
در بخش پنجم به برنامه‌ريزي جاري شامل خدمات توسعه، گزارش‌هاي كارشناسي درباره طرح‌هاي پيشنهادي توسعه، بررسي طرح زمين و اصول طراحي پرداخته مي‌شود و بخش ششم با نام «توسعه املاك و مستغلات» به روش‌ها و فنون مالي، برنامه‌ريزي و تحليل مالي، برآورد اوليه و توسعه و فرآيند تصويب آن اختصاص مي‌يابد.