• پرسش ما در این مقاله این است که آیا در سال های پایانی دهه دوم قرن بیست و یکم باید بر افزایش تولید در سرمایه گذاری و تخصیص نیروی انسانی در این رشته پافشاری و برای جبران عقب ماندگی در برابر رقبایی مانند چین اقدام کرد یا این که اجازه داد این صنایع به مرگ تدریجی خود ادامه دهند و در کنار آن فشار آورد تا اقتصاد به صنایع مدرن و خاص روی آورد و چرا؟ ...
بنا به آخرین برآوردها در اقتصاد ملی ایران در چند سال اخیر سهم صنایع دستی در محصول ناخالص داخلی بین 2 تا 5 درصد و به طور متوسط 3.5 درصد بوده است.
البته این سهم در مقایسه با سهم صنایع خودروسازی (2.7درصد) و صنایع پتروشیمی (2 درصد)، معدن(1 درصد) نسبتا بالا و از این حیث با اهمیت است. در کشورهای روبه رشد این سهم بین 8 تا 16 درصد است. کشورهای رقیب ایران در بازار و تولید جهانی عبارتند از چین، هند و ترکیه.
این یادداشت صرفاً طرح نقطه‌نظری در مورد ساختمان پلاسکو و چگونگی ساخته شدن آن است تا بتوان در پرتو آن به وضعیت فعلی و راه حل‌های پیش رو اندیشید.
ساختمان پلاسکو در آغاز دهه ۱۳۴۰ با سرمایۀ حبیب القانیان ساخته شد. اولین نکته‌ای که به ذهن می‌رسد این است که چرا در محدوده‌ای که ساختمان پلاسکو قرار داشت هیچ ساختمان بلندمرتبه دیگری جز ساختمان آلومینیوم (که آن را نیز همان سازنده پلاسکو ساخت) ساخته نشد. آیا ضرورتی در ساخته شدن ساختمان بلندمرتبه وجود داشت و اگر داشت این ضرورت فقط منحصر به یک، دو ساختمان بود؟
پانوشت:
1. گونه‌های دیگر، خانه مجزای حومه‌ای و پارک شهری است.
۲. نکته جالب در ادامه بحث است وقتی کوستوف اشاره می‌کند که برخلاف آمریکا، هسته‌های شهرهای اروپایی شیوه کاربری مختلط خود را حفظ کردند؛ در ساختمان‌های جدیدشان، اشتغال و سکونت همراه با هم بودند و طولی نکشید که محدودیت‌های رسمی بر ارتفاع اعمال شد.
۳ . منظور جنگ‌های استقلال آمریکا است.
4 . Spiro Kostof, History of Architecture: Setting and Rituals. N.Y.: Oxford University Press, p. 655.
5 . Peter Hall, Cities of Tomorrow: An Intellectual History of Urban Planning and Design Since 1880. London: Wiley Blackwell,4th Ed., p. 238
6 . Ibid.,267-269.
۷ . ه. و. «نواقص شهر تهران». در معماری نوین، ش۱ (۱۳۴۰)، ص ۴۴- ۴۶.
۸ . ر.ک. به طرح جامع فرمانفرمائیان.
۹ . البته شاید باید خدا را شکر کرد که چنین سیاستی در آن زمان دنبال نشده است که احتمالاً همین بقایای بافت تاریخی تهران را نیز می‌بلعید!
10 . Michael Hays. Architecture’s Desire: Reading The Late Avant-Garde. Cambridge, MA: MIT Press, p.3.
11 . Ibid.2
12 . Ibid.1
۱۳ . نکته جالب این است که همۀ خاطره‌هایی که از پلاسکو (در رسانه‌های مختلف در طی سال گذشته) نقل شده به رویدادهایی در چند طبقه پایین اشاره دارند، جایی که نقش بازار داشت و خاطره‌ای ازطبقات بالا (جز سلف سرویس در طبقه آخر) نقل نمی‌شود.
۱۴ . به نظر می‌رسد اگر مسئلۀ نمادسازی اهمیت نداشته باشد، حتی اگر مسئلۀ بازگرداندن همۀ فعالیت‌ها به همان محدودۀ استقرار بنا مدنظر باشد، به راه حل‌های دیگری جز ساختن برج هم می‌توان اندیشید.
مدرسه و کلیسای ژاندارک دو بنای به هم پیوسته از دهۀ اول و دهۀ چهارم دورۀ پهلوی هستند که در شمالی ترین بخش منطقۀ ۱۲، در محدودۀ شمال شرقی چهارراه استانبول در مجاورت بلافصل چند بنای ارزشمند از اواخر قاجار تا دهۀ چهل شمسی واقعند، که از آن میان می توان به عمارت مشیرالدوله و پاساژ و برج پلاسکوی سابق اشاره کرد. ورودی اصلی مجموعه در انتهای بن بست ژاندارک در خیابان منوچهری و ورودی های فرعی در انتهای بن بست طاهری در خیابان فردوسی هستند.
مدرسۀ ژاندارک در ادامۀ فعالیت مدرسۀ خواهران سن ونسان دوپل – لازاریت های فرانسوی - در دورۀ قاجار شروع به کار کرد و آخرین بنای آن در حدود سال ۱۳۰۸ شمسی توسط نیکلای مارکف معمار گرجی و مشابه سبک بیشتر آثار او بنا شد. با افزایش تعداد شاگردان مدرسه در سالهای بعد با طرح معماران خارجی دیگری توسعه یافت و تغییراتی در بنا ایجاد شد. پس از سال ۱۳۵۷ و مهاجرت فرانسویان از ایران، بخش آموزش زبان فرانسه تعطیل شد و تغییر کاربری هایی در بخش های آموزشی بنا رخ داد، اما دیر خواهران نیکوکار و کلیسا در مالکیت آنها باقی ماند.
در چهار چوب کنگره های استانی معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، مرحله استانی چهارمین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران در روزهای 20 و 21 فروردین‌ماه 1396 در موزه ملی ایران برگزار شد. بر اساس فراخوان برگزارکنندگان درمجموع 123 مقاله به دبیرخانه کنگره ارسال‌شده بود که از این تعداد 93 مقاله موردپذیرش قرارگرفته و درنهایت 18 مقاله در شش محور منظرهای فرهنگی، باستان‌شناسی، پژوهش معماری و شهرسازی، میراث معماری و شهرسازی، مرمت معماری و مرمت در شهر برای ارائه در طی دو روز انتخاب شدند.
در طی برقراری کنفرانس نمایشگاهی از یافته‌های باستان‌شناسی دشت تهران که در طی 60 سال اخیر به موزه ملی ایران راه‌یافته‌اند برگزار شد و همچنین نمایشگاهی از کتب ناشرانی که در مورد تهران دارای طبع و نشر بوده‌اند، تدارک دیده‌شده بود. همچنین برخی از فعالیت‌های مرمتی که توسط میراث فرهنگی تهران و شهرداری منطقه 12 در مرکز تاریخی شهر صورت گرفته است در این کنگره به نمایش درآمدند.
«پل خواجو: هفت صبح» عنوان پژوهشی بود که در سال 1369 انجام شد. عکاسی از فضای پل خواجو در ساعت هفت صبح یک ماه ادامه داشت. کم کم متوجه شدیم که پیش از آغاز روز کاری در اصفهان گروه هایی به پل می آیند و در رواق ها یا روی پله ها می نشینند. آوازخوانان سحرخیز و زنانی که نزدیک به آب می نشستند و با رود درد و دل می کردند.
آن زمان هنوز رود زاینده بود و بازی آب و شاخ و برگ درختان اطراف بستری برای پل می ساخت که در آن زندگی جاری شود...
"متن حاضر ترجمه ي مقاله اي است از جيل استين (Gil J. Stein)، مدير مؤسسه شرق شناسي دانشگاه شيكاگو و از اساتيد گروه زبان ها و تمدن هاي خاورميانه كه در سال 2015 در مجله "باستانشناسي خاورميانه" انتشار يافت. پژوهش هاي پروفسور "استين" در زمينه ي سير تكامل جوامع پيچيده، اقتصاد سياسي دولت هاي قديم و تعاملات اقوام باستاني است. او به طور پيوسته در زمينه ي ميراث فرهنگي خاورميانه و از جمله افغانستان فعال بوده و سرپرستي چندين پروژه باستان شناسي در كشورهاي تركيه، سوريه و منطقه ی كردستان عراق را بر عهده داشته است."
سمینار بین المللی مرمت معماری و مقاوم سازی بناهای تاریخی، نخستین نشست علمی از مجموعه سمینارهای بین المللی است که در دوره جدید همکاری های بین المللی، با همکاری مهندسان مشاور عمارت خورشید، موسسه حفاظت آسورستارو ایتالیا، دانشگاه‌ها و موسسات علمی- آموزشی ابران و ایتالیا، برنامه ریزی شده است.
نخستین سمینار بین المللی مرمت معماری و مقاوم سازی بناهای تاریخی، در تاریخ 26- 24 مهرماه 1395، در همکاری سه جانبه موسسه حفاظت آسورستارو (Assorestauro)، مهندسان مشاور عمارت خورشید و دانشگاه هنر اسلامی تبریز در محل پردیس چرمسازی این دانشگاه برگزار شد.
همه بناهای مذهبی تاثیر گذاربودنشان را با ارتفاع بلند احراز می کنند. در مسجد این کار با مناره و گنبد بدست می اید و در کلیسا با طاقهای گوتیک. اگرچه گفته می شود که در خرابه های تخت جمشید، ٥٠٠ سال قبل از ظهور مسیحیت، نمونه های از طاقهای گوتیک دیده شده است، هیچگاه در دنیای اسلام این طاقها پیشرفته نشدند. و ١٦٠٠سال بعد اولین کلیساها با این طاقها ساخته شدند. طاقهای گوتیک استراکچر صومعه بلاپیز هستند.
از زمان شکل‌گیری دولت‌های مدرن در جهان، توجه به میراث فرهنگی اعم از مادی و معنوی و در دهه‌های اخیر، توجه به میراث طبیعی، به رویّه‌ای معمول درآمد و برای آن مقررات و قانون و نهاد و ضابطه تدوین شد. در ایران نیز توجه به این موضوع در چارچوب نهادهایی چون سازمان میراث فرهنگی و برای میراث طبیعی، سازمان حفاظت از محیط زیست تشکیل شدند. این روند دارای تاریخی پر فراز و نشیب است، که در دوره‌ای توجه بیشتر و دردوره‌ای دیگر توجه کم‌تری را به خود جلب کرده‌است.
به رغم آن، اما در هر حال این پرسش وجود دارد که دوره مدرن چه نیازی به این توجه و به دنبال آن، تدوین قانون و ضابطه داشت؟ آیا در دوره پیشامدرن نشانه‌ای از این توجه وجود دارد؟ برای پاسخ به آن، باید به مقایسه رفتار جامعه‌های انسانی در دوران پیشامدرن و مدرن پرداخت.
