شناسنامه:
عنوان: بازار در شهر اسلامی (طراحی، فرهنگ و تاریخ)
ویرایش: محمد قاری‌پور
نشر: انتشارات دانشگاه آمریکایی قاهره (نیویورک- قاهره)
محل انتشار: قاهره
سال انتشار: 2012
شناسنامه: عنوان: بازار در شهر اسلامی (طراحی، فرهنگ و تاریخ) ویرایش: محمد قاری‌پور نشر: انتشارات دانشگاه آمریکایی قاهره (نیویورک- قاهره) محل انتشار: قاهره سال انتشار: 2012
کاخ گلستان که شامل یک باغ تاریخی و چندین کاخ و تالار سلطنتی است، دست‌کم از دو نظر حایز اهمیت تلقی می‌شود؛ نخست این که معماری آن معرّف دوران تحوّل و انتقال در معماری ایرانی است؛ دورانی که در آن معماری بومی ایران تحت تأثیر مراودات سیاسی، تجاری و فرهنگی با کشورهای اروپایی، با معماری نئوکلاسیک اروپا درآمیخت و سبک نویی را به وجود آورد که گاه با قید احتیاط از آن به عنوان «مکتب معماری تهران» یاد می‌شود.
در دوم تیرماه جاری، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) کاخ گلستان تهران را در فهرست میراث فرهنگی جهان به ثبت رساند. از ۳۷ سال پیش تا کنون، شانزده اثر ایرانی در این فهرست جای گرفته‌اند.
معمارنت-14 آبان سالروز ثبت سرای دلگشا معروف به «وزیر نظام» به شماره 19848 در سال 86 با قدمت تخمینی 130 سال بود که یکی از مهمترین هویت‌های خیابان پانزده خرداد (بوذرجمهری سابق)، ارگ سلطنتی و بازار تهران محسوب می‌شد.
سرای دلگشا در جایی احداث شده است، که پیش‌تر «جبه خانه» بود. از آنجائی که محمد ابراهیم ملقب «وزیر نظام» دایی کامران میرزا (برادر منیرالسلطنه زن ناصرالدین شاه و صاحب باغ منیریه- محله منیریه منسوب به او است) بعد از وزیر نظامی، ادارۀ خزانه نظام را نیز به عهده داشت. پس از انتقال جبه‌خانه (از متعلقات قشون بود) اراضی آن را متصرف شد و در آن، سرایی مشهور به وزیر نظام و خانه‌ای برای خود بنا نهاد. بعد از او مالک سرای مزبور،کامران میرزا شد و بعد از کامران میرزا این سرای به دیگری رسید و نامش هم به «دلگشا» تغییر یافت.
معمارنت-14 آبان سالروز ثبت سرای دلگشا معروف به «وزیر نظام» به شماره 19848 در سال 86 با قدمت تخمینی 130 سال بود که یکی از مهمترین هویت‌های خیابان پانزده خرداد (بوذرجمهری سابق)، ارگ سلطنتی و بازار تهران محسوب می‌شد.
کتیبه‌ها را از ابعاد مختلف هنری، تاریخی، فنی، محتوایی و... می‌توان بررسی کرد. سیر تحول این آثار نشان می‌دهد در هر دوره‌ای، تغییراتی در آنها صورت گرفته است. این تغییرات بیشتر درجنس مصالح، نوع وکیفیت خط و در پاره‌ای موارد در محتوا رخ نموده است. در دوره‌ی ایلخانی اغلب کتیبه‌ها با گچ اجرا شده و با انواع مختلف خطوط کوفی نوشته شده‌اند.
چکیده
منابع:
- آیت اللهی، حبیب الله؛ مبانی هنرهای تجسمی، سمت، 1376.
- اردلان، نادر و لاله بختیار؛ حس وحدت، نشر خاک، تهران، 1380.
- پوپ، آرتور؛ معماری ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، اختران، 1386.
- جنسن، چارلز؛ تجزیه و تحلیل آثار هنرهای تجسمی، ترجمه بتی آواکیان، سمت، 1384.
- حاجی قاسمی، کامبیز؛ گنجنامه دفتر مساجد جامع، دانشگاه شهید بهشتی، نشر روزنه، 1383.
- زارعی، باب الله؛ کتیبه کوفی مسجد جامع قزوین، سروش، 1373.
- صحراگرد، مهدی؛ مجموعه مقالات خوشنویسی گردهمایی مکتب اصفهان، فرهنگستان هنر، تهران، 1368.
- غزالی، ابو حامد امام محمد، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو جم، علمی وفرهنگی ، تهران ، 1383.
- فضائلی، حبیب الله؛ تعلیم خط، سروش، 1376.
- قربانزاده، محمدرضا و همکاران، محراب نامه، مرکز مطالعات ایلخان‌شناسی، 1386.
- قلیچ‌خانی، حمیدرضا؛ رسالاتی در خوشنویسی وهنرهای وابسته، روزنه، تهران، چاپ اول 1373.
- میر عماد الحسنی، رساله آداب المشق، انتشارات مبلغان، 1371.
- هراتی ، محمد مهدی؛ هنر پژوهی در برگزیده قران کریم به خط و کتابت علیرضا عباسی، فرهنگستان هنر و آستان قدس رضوی، تهران، 1387.
توضیح تصاویر:
تصویر 1- بسم الله الرحمن الرحیم ، شروع کتیبه. ماخذ عکس : نگارنده بهار 1388.
تصویر 2- نمایی از محراب مسجد جامع تبریز . ماخذ عکس : نگارنده بهار 1388.
تصویر 3- کلمه الرحمن ، حرکت حروف الف ، ل ، وح از نوع اتصال حقیقی به بدنه اصلی خط می باشند . ماخذ عکس : نگارنده بهار 1388.
تصویر 4- انتهای حرف " و" اتصال مجازی متصل است . ماخذ عکس : نگارنده بهار 1388.
تصویر 5 - مابین کلمه ملومین و ابتغی ، روی کلمه" فمن "عنصری بصری طراحی شده است که به هیچ جایی اتصال بر قرار نکرده واتصال مجازی منفصل است .
تصویر 6و7- حّسن مجاورت وهمنشینی مطلوب حرف " فا " با حرف " ع " در کلمه فاعلون .
تصویر 8 – تقارن ، توازن وتناسب میان سه نظام نوشتاری ، هندسی وگیاهی .
تصویر9- تعادل وتوازن در نسبت فضای هندسی حرف " الف " و حرف " ل " در کلمه الرحیم .
تصویر 10 – گوشه بالای سمت راست وچپ کتیبه .
ماخذ همه تصاویر وترسیم ها نگارنده می‌باشد .
منبع: مجله هنرهاي زيبا، شماره 40، زمستان 1388
در سال‌های اخیر، پس از آن که فرضیه کاربری تقویمی چهارتاقی‌ها به ویژه چارتاقی نیاسر توسط فردی به نام رضا مرادی غیاث آبادی ارائه شد، تردیدها و ابهامات بسیاری از سوی پژوهشگران نجوم و باستان‌شناسی درباره ادعای کاربری تقویمی چهارتاقی‌ها ابراز شد. چنانکه نتیجه پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که فرضیه کاربری تقویمی چارتاقی‌ها از پایه و اساس علمی برخوردار نیست.
شاهین سپنتا: در سال‌های اخیر، پس از آن که فرضیه کاربری تقویمی چهارتاقی‌ها به ویژه چارتاقی نیاسر توسط فردی به نام رضا مرادی غیاث آبادی ارائه شد، تردیدها و ابهامات بسیاری از سوی پژوهشگران نجوم و باستان‌شناسی درباره ادعای کاربری تقویمی چهارتاقی‌ها ابراز شد. چنانکه نتیجه پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که فرضیه کاربری تقویمی چارتاقی‌ها از پایه و اساس علمی برخوردار نیست.
مقدمه‌ای بر مدیریت پروژه‌های مرمت و بازسازی بناها و محوطه‌های تاریخی
شناخت تاریخ از راه شناخت اندیشه انسانی مقدور است. یکی از راه‌های شناخت اندیشه‌ی انسانی، شناخت مصادیق عینی این ساختار ذهنی است. به عبارت دیگر تجلی عینی ذهن انسانی در منظر فرهنگی و به طور خاص در میراث فرهنگی و به طور خاص‌تر، در محوطه‌ها و بناهای تاریخی مشهود است.
مقدمه‌ای بر مدیریت پروژه‌های مرمت و بازسازی بناها و محوطه‌های تاریخی
شناخت تاریخ از راه شناخت اندیشه انسانی مقدور است. یکی از راه‌های شناخت اندیشه‌ی انسانی، شناخت مصادیق عینی این ساختار ذهنی است. به عبارت دیگر تجلی عینی ذهن انسانی در منظر فرهنگی و به طور خاص در میراث فرهنگی و به طور خاص‌تر، در محوطه‌ها و بناهای تاریخی مشهود است.
برج قابوس يكي از بي‌نظيرترين يادمان‌هاي معماري ايران در دوره‌ی اسلامي است. این اثر كه در شمال شهر «گنبد» و در ۳ كيلومتري بازمانده شهر قديم «جرجان» مركز حكومت «آل زيار» قرار دارد، از نظر هنر معماري و تاريخي، يادگاري بس ارزنده از دوران آبادي و شوكت سرزمين «جرجان» و دودمان «آل زيار» است.
اشاره : «برج قابوس بن وشمگير» مرتفع‌ترين برج آجري ايران و یکی از بلندترین برج‌های آجری جهان است که در سي و ششمين اجلاس يونسكو در مسكو به ثبت جهاني رسيد. به همین دلیل در این جستار به معرفی این برج می‌پردازیم.
از زمره اقدامات مهم صورت پذیرفته توسط اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در دو سال گذشته می توان از انجام پروژه هایی بسیار مهم همچون ثبت جهانی باغ چهلستون و باغ فین کاشان ، کاوش های گسترده در تپه اشرف، ارسال پرونده نامزدی مسجد جامع جهت ثبت در فهرست میراث جهانی و ... اشاره نمود که در این نوشتار برآنیم به شرح چگونگی انجام یکی از آن ها یعنی مسجد جامع اصفهان بپردازیم.
مسجد جامع اصفهان در سی و ششمین اجلاس جهانی یونسکو که در شهر سن پترزبورگ روسیه برگزار شد، در فهرست میراث جهانی ثبت شد. مسجد جامع عتیق اصفهان که یکی از مهمترین آثار معماری ایرانی به شمار می‌رود گنجینه‌ای از هنرهای معماری ایرانی دوره‌های مختلف تاریخی از دیلمیان، سلجوقیان، آق قویونلوها، و ایلخانی تا صفوی، و قاجاری را دربرمی گیرد. به سخن دیگر مسجد جامع اصفهان، تجربیات معماری هزار سالۀ مسجدسازی به‌ویژه خلق طرح مسجد ایرانی را در بردارد و به همین لحاظ می‌توان بسیاری از سبک‌های تاریخ معماری ایران و کشورهای همسایه را در آن شناسایی نمود.
قلعه هلبک (Holbok) در قسمت جنوبى ولايت ختلان تاجيكستان واقع است. همان ختلانى كه نامش در يكى از نخستين اشعار پارسى آمده است:
از ختلان آمذيه برو تباه آمذيه
آوار باز آمذيه بيدل فراز آمذيه
قلعه هلبک (Holbok) در قسمت جنوبى ولايت ختلان تاجيكستان واقع است. همان ختلانى كه نامش در يكى از نخستين اشعار پارسى آمده است:
از ختلان آمذيه برو تباه آمذيه
آوار باز آمذيه بيدل فراز آمذيه
حصار هلبک در دهه ۱۹۵۰ ميلادى در پى كاوش هاى باستان شناسان روس و تاجيک در روستاى قربان شهيد ناحيه واسع پديدار شد.
باستان شناسان خارجى قلعه هلبک را شناسنامه مردم اين ديار ناميده اند. هلبک در قرن هاى ده و يازده ميلادى در لشگر كشی هاى بيگانگان آتش زده شد، اما از بين نرفت.
ما به تصادف وارد «خرانق» شدیم. هیچ تابلویی وجود نداشت که بگوید «خرانق» جای بااهمیتی است و ما را تشویق کند که از آن دیدن کنیم. اگر در زیارتگاه «پیرسبز» یا «چَک‌چَک»، بنزین‌مان ته نکشیده‌بود، ما به «خرانق» نمی‌رفتیم و یکی از دیدنی‌های مهم استان یزد را از دست می‌دادیم. نداشتن بنزین مسافر بیابان را نگران می‌کند. وقتی در طول جاده از رانندگان کامیون‌ها سراغ پمپ بنزین را گرفتیم از ««خرانق»» سر درآوردیم.
ما به تصادف وارد «خرانق» شدیم. هیچ تابلویی وجود نداشت که بگوید «خرانق» جای بااهمیتی است و ما را تشویق کند که از آن دیدن کنیم. اگر در زیارتگاه «پیرسبز» یا «چَک‌چَک»، بنزین‌مان ته نکشیده‌بود، ما به «خرانق» نمی‌رفتیم و یکی از دیدنی‌های مهم استان یزد را از دست می‌دادیم. نداشتن بنزین مسافر بیابان را نگران می‌کند. وقتی در طول جاده از رانندگان کامیون‌ها سراغ پمپ بنزین را گرفتیم از ««خرانق»» سر درآوردیم.
