مقاله

شهرها، به هنگام رشد و گسترش، طبیعت پیرامونی خود را پس می‌زنند و حباب‌گونه، محیطی مصنوعی به‌وجود می‌آورند. آن‌ها در تمامی ابعاد، امکان نفوذ طبیعت به‌درون خود را سد می‌کنند و حاصل، فرآیندهایی است که به تله هزینه‌های زیست‌محیطی می‌انجامد، هزینه‌های دائمی که شهرها را به نابودی می‌کشاند. شهرها بر بستری ساخته می‌شوند که پیش از آن بخشی از چرخه‌های محیطی را پوشش می‌دادند. یکی از آن‌ها نفوذ آب باران، آب تازه‌ی بدون املاح و آلودگی به درون زمین بود. بستر نفوذ ناپذیر شهر چنین امکانی را به کم‌ترین میزان می‌رساند.

تهیدستان شهری در همه شهرهای دنیا گروه هایی را در بر دارند که فاقد سرمایه و پشتوانه های اجتماعی  و اقتصادی لازم برای برپایی زندگی متعارف شهری هستند، مثل اجاره نشینی متعارف، ساخت و خرید خانه متعارف یا اشتغال رسمی. در مورد برخی از خانوارهای تهیدست همه این عوامل با هم جمع است اما در مورد بخشی از آنها این طور نیست. مثلا" بخشی از کارگران صنایع بزرگ مثل نفت و گاز عسلویه ممکن است تهیدست باشند، چون در آلونک های دهات اطراف عسلویه زندگی می کنند یا برعکس خانواری در یک اتاق اجاره ای در دل بازار تهران محل زندگی متعارفی داشته باشد، اما به دلیل فقدان شغل و درآمد ثابت وضع متعارفی نداشته باشد.

در حال حاضر جنبش‌های شهری فعال در سراسر جهان می‌کوشند تا انواع شهرنشینی سودمحور و سوداگرانۀ کنونی را با نوعی شهر گرایی دموکراتیک شهروندمدار و پایدار جایگزین سازند، با شهرهایی متعلق به شهروندانی که مشارکت اثربخش در امور مدیریت شهری، حق به شهر، مسکن و حق انتخاب دارند، و در برابر بی‌عدالتی شهری آسیب‌رسانی به محیط‌زیست بی‌تفاوت نیستند. (برنر، 1396،ص5).

سال‌هاست که پژوهشگران حوزه معماری به مفهوم باغ ایرانی توجه کرده‌اند و باغ‌های زیبایی چون باغ فین، باغ شازده، باغ گلشن و ... در جایگاه باغ‌های موجود و باغ کاخ کورش در پاسارگاد، باغ شمال تبریز در جایگاه باغ‌های تاریخی ناموجود را موردمطالعه قرار داده‌اند. اصول حاکم بر سازمان فضایی این باغ‌ها به‌دقت بررسی‌شده و دسته‌بندی‌های متعددی بر روی آنها انجام‌شده است و درنهایت امروز شاهد ثبت جهانی تعدادی از این باغ‌ها هستیم که افتخاری است برای معماری کشورمان...
ادامه مطلب ...

اين نکته بسيار مهم است، ما نمي‌‌‌توانيم  فقط يک  مجموعه مفاهيم و حرف‌‌‌هاي کلان را براي مردم عادي بگوييم. ابتدا بايد مشخص کنيم که چه منافعي از اقدامات نصيب مردم خواهد شد. وقتي ميخواهيم با مردم وارد گفتوگو شويم تا از مشارکت آنها در اجراي پروژه‌‌‌ها بهره گيريم، دستاوردهايي که از اين همکاري و صرف وقت نصيب مردم خواهد شد دقيقاً بايد معلوم و مشخص باشد. مشارکت بحث بسيار شيريني است و همه از آن طرفداري مي‌‌‌کنند، ولي اگر همراه با تعريف منافع نباشد مردم استقبالي از آن نمي‌‌‌کنند؛ چرا که اين امر به نوعي گفتار درماني تبديل مي‌‌‌شود.

اينها پرسشهايي است که از دغدغه بهبود کيفيت زندگي ساکنين سکونتگاه هاي غيررسمي نشأت ميگيرد. براي يافتن پاسخي درخور به اين پرسشها، گفت وگويي با دکتر فريبرز رييس دانا، دکتر مينو رفيعي و دکتر سعيد اسلامي بيدگلي، سه تن از صاحب نظران در عرصه اقتصاد شهري صورت گرفت که ميتوان پاسخهاي ارائه شده را چنين جمع بندي کرد:

جنبه هاي مختلف معماري گذشته ميتواند راه حل هايي ساده و کم هزينه را براي برخي چالشهاي جدي معماري و شهرسازي ارائه دهد. ازاين رو نگاه به گذشته به معني بازتوليد الگوها و فضاهايي نيست که در روزگار معاصر از آنها عبور کرده ايم، بلکه بيشتر به معني فهميدن نحوه ارتباط معماري با انسان و محيط پيرامونش است. اينکه معماري چگونه ميتوانسته استقرار انسان در محيط پيراموني اش را تسهيل کند، چگونه علاوه بر ايجاد آسايش زمينه ارتقاي سطح زيست و فرهنگ او را فراهم ساخته است؟

اگر در‌قرن گذشته سفربه نقطه‌ای دوردست و ناشناخته مثل این جزیره برای بسیاری از مردمان، رویایی و دشوار می‌نمود، به جرأت می‌توان گفت چند سالی است نه تنها سیاحان و ماجراجویان،بلکه بسیاری از افراد عادی به راحتی قادر به سفر به این جزیره‌اند .
ادامه مطلب را درفایل زیر دنبال کنید

در این مقاله نتایج سفر کارشناسان و محققان ایرانی به چند شهر اصلی مراکش و بازدید از سکونت‌گاه‌های حاشیه‌نشین و نیز طرح‌های اسکان زاغه‌نشینان آمده است. ضمن آنکه جلسات متعدد تبادل‌نظر بین گروه ایرانی و محققان و مسئولین مراکشی و فرانسوی تشکیل گردد تا با استفاده از تجارب مراکش، برنامه آتی تبادل تجارب تعیین گردد.
سازمان‌ها و نهادهای مراکش باهدف رسیدن به شهر بدون زاغه تا سال 2012 )تصمیم شاه در سال 2002 برای حذف زاغه‌ها ظرف ده سال( کون از 21 محله زاغه‌نشین، در کازابلانکا برای 5 محله اقدام به جابه‌جایی اسکان مجدد کرده‌اند.

ازاین‌روی مشكل یادشده روزبه‌روز پیچیده‌تر شده و شرايط خانوارهاي بيشتر و بيشتري بحراني می‌گردد. معضل مسكن بيشترين فشار روحي و رواني را بر يكايك افراد خانواده وارد می‌آورد تا بدان جای كه در بين عوامل پدیدآورنده بسياري از آسیب‌ها و مشكلات اجتماعي و اقتصادي به مشكلات ناشي از فقدان مسكن نيز اشاره می‌شود. فقط كافي است تا یادآور گردد كه نگارنده پس از بیست‌وچند سال پژوهش و مطالعه در باب اسكان غيررسمي و يا به به‌طورکلی مسكن تهيدستان و لایه‌های پايين طبقه متوسط، بدون كمترين ترديدي مسكن را مهم‌ترین معضل زندگي اكثريت خانواده‌های طبقات متوسط و پايين ايران می‌داند...
ادامه مطلب...